Collegegeld en onderscheid op leeftijd

bona fides

Ik ben het wel met je eens dat dat deel van het oordeel wat problematisch is. Toch zit het volgens mij op zich wel goed in elkaar.

In de punten 3.15 en 3.16 gaat het om de tweede poging van de universiteit om het onderscheid te rechtvaardigen. Als doel wordt gesteld het voorkomen van een aanzienlijke inkomstenachteruitgang. De CGB vindt het doel legitiem, maar het middel niet passend omdat het behaalde voordeel relatief klein is. Het middel voorkomt geen aanzienlijke inkomstenachteruitgang.

Stel nu dat de universiteit had gezegd: het doel is het voorkomen van een inkomstenachteruitgang van €96.000. Zou dat doel legitiem zijn? Het is in ieder geval niet gericht op het maken van onderscheid.

Verder is dit precies wat het onderscheid bereikt, dus het middel is passend. Vervolgens is de vraag of het middel noodzakelijk is: kan hetzelfde bereikt worden door een middel dat geen of minder onderscheid maakt? Nu het collegegeld voor voltijdstudenten jonger dan 30 wettelijk is vastgelegd, kan de universiteit hetzelfde doel in ieder geval niet bereiken door het collegegeld op een minder discriminerende manier vast te stellen. Dus het middel is ook noodzakelijk? Aan de andere kant kun je denk ik wel aanvoeren dat de universiteit andere manieren moet kunnen vinden om €96.000 euro te beparen.

Het lijkt er dus op dat als het te besparen bedrag voldoende groot wordt, de passend en noodzakelijkheidstoets zoals geformuleerd door de CGB kan worden doorstaan. Dat zint mij ook niet zo. Uit C-144/04 lijkt mij namelijk te volgen dat je ook moet kijken naar het effect op de "slachtoffers" van het onderscheid. Dus een afweging tussen het belang van de universiteit en de belangen van de individuele studenten. Daar lijkt de CGB-toets toch aan voorbij te gaan. Wel kun je je afvragen of je van de universiteit een individuele benadering kunt verlangen wanneer art. 7.43 WHW daar niet echt een mogelijkheid voor lijkt te geven.

In ieder geeft dit m.i. duidelijk aan dat je een kwestie als deze niet kunt afdoen met een simpel "kan niet als onredelijk worden beschouwd" zoals het CBHO dat doet.

Verder ben ik het met je eens dat ook de wetgever hier het nodige te verwijten valt. Ik geloof niet dat de huidige financiering verschil maakt op leeftijd van studenten, maar feit is denk ik wel dat de financieringsstructuur er in ieder geval een beetje vanuit gaat dat universiteiten voor bepaalde groepen studenten een hoger collegegeld kunnen heffen.

Ik denk dat de CGB bij de toetsing van het handelen van de universiteit uit moet gaan van die wettelijke financieringsstructuur. In theorie (nl. wanneer het bedrag echt groot wordt) zou dat wellicht voor de CGB een door de universiteit gemaakt onderscheid kunnen rechtvaardigen. Maar het lijkt mij dat je dan net zo goed strijd houdt met Richtlijn 2000/78/EG.

Hetzelfde zag ik eerder in deze draad. Tot mijn verbazing oordeelde de CGB dat verweerder geen verboden onderscheid maakte, maar de reden is m.i. dat verweerder vast zat aan discriminerende wetgeving. Die wetgeving is m.i. in strijd met de richtlijn, wat niet de verweerder maar wel de wetgever valt aan te rekenen. In zo'n geval zou je m.i. inderdaad de staat aansprakelijk kunnen stellen voor de schade die je lijdt door deze gekwalificeerde schending van het EG-recht.

Dus voorlopig lijkt onze conclusie te zijn dat onder (andere) omstandigheden de universiteit wellicht een voor de WGBL gerechtvaardigd onderscheid zou kunnen maken tussen studenten onder de 30 en studenten van 30 en ouder. Lidstaat Nederland zou daar dan echter aansprakelijk voor zijn, tenzij de wetgever voor het in de WHW gemaakte onderscheid een rechtvaardiging in de zin van de richtlijn zou kunnen geven.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet.