Verschil gewoonte en natuurrecht

[Marijke90]

Hallo,

Afgelopen week hebben wij tijdens de werkgroep het positieve recht en het natuurrecht besproken. Nu weet ik dat het positieve recht het recht is wat geldt en vastligt in wetten, verdragen, jurisprudentie en de gewoonte. En ik weet dat natuurrecht voorkomt uit moraal en wordt geacht al bij de geboorte aanwezig te zijn. Ook heb ik gelezen dat natuurrecht soms boven het positieve recht komt. Zoals ook bleek na de tweede wereldoorlog.

Nu ligt natuurrecht, evenals de gewoonte, niet vast in documenten. Ik vroeg tijdens het werkcollege het concrete verschil tussen deze twee. De docent moest goed nadenken en toen ik veronderstelde dat de rechter zijn uitspraken wel mag baseren op gewoonte maar niet op natuurrecht. Hij zei dat dit inderdaad klopte.

Nu heb ik er nog eens over nagedacht. Als ik kijk naar de moorden die tijdens de tweede wereldoorlog gepleegd zijn, op basis van het nazi-recht, en waarbij de daders later alsnog werden veroordeeld, dan zie ik dat de rechter wel uitspraken op het natuurrecht baseert.

De enige verschillen die ik nog kan bedenken zijn:
1. Dat natuurrecht niet gebonden is aan tijd en plaats, en gewoonte wel.
2. Dat het natuurrecht boven het gewoonterecht zou staan
3. Dat het gewoonterecht voornamelijk over concrete handelingen gaat en het natuurrecht over het moraal, de denkwijze.

Is dit juist? En is het antwoord compleet? De woorden van mijn docent hebben mij hier nogal verward.

Alvast bedankt.

Met vriendelijke groet,
Marijke

[bona fides]

Ik denk dat je gelijk hebt, ook dat het natuurrecht op een bepaalde manier "hoger" is dan het gewoonterecht, maar een rechter zal vrijwel nooit op basis van het natuurrecht oordelen.

Een rechter doet zijn uitspraak binnen een bepaald juridisch systeem. Dat systeem schrijft de rechtsbronnen voor op basis waarvan de rechter zijn uitspraak doet. Het natuurrecht is niet zo'n rechtsbron, in ieder geval niet in moderne rechtssystemen.

Soms gaat dit mis. In Nazi-Duitsland deden rechters uitspraken die goed pasten in het rechtssysteem van Nazi-Duitsland, maar die wij toch volstrekt fout vinden. Dat is raar, want hoe kan het dat rechters fout handelen door binnen het rechtssysteem waarvan zij deel uitmaken hun werk te doen?

Het antwoord is dat er iets mis was met dat rechtssysteem. Blijkbaar moet een rechtssysteem in overeenstemming zijn met bepaalde "hogere" regels, die dus zelf geen deel uitmaken van het rechtssysteem. Dat zou je het natuurrecht kunnen noemen.

In normale rechtssytemen heeft de rechter dus niets te maken met het natuurrecht. In uitzonderlijke rechtssystemen kan het natuurrecht reden zijn voor een rechter om te weigeren zijn werk te doen, of om een uitspraak te doen die in strijd is met de regels van zijn rechtssysteem.

De Nazi's die na de oorlog zijn veroordeeld, zijn volgens mij niet op basis van het natuurrecht veroordeeld. Sommigen zijn veroordeeld op basis van de wetten van andere landen. Anderen zijn veroordeeld op basis van internationaal gewoonterecht.

Overigens lijkt het mij verdedigbaar dat natuurrecht helemaal niet bestaat, en dat het beter is om te spreken van (dwingend) internationaal (gewoonte)recht.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet.