Verdrag in strijd met Grondwet

[bladibla]

Hey,

Ik raak een beetje in de war ineens, ik hoop dat jullie mij kunnen helpen! Als een verdrag in stijd is met de Grondwet dan geldt art. 91 lid 3 Grondwet. Nu lees ik in mijn studieboek dat er eerst nogal wat discussie was over of dit ook geldt voor het statuut blabla.. ineens staat er; 'indien het Koninkrijk toe wil treden tot een verdrag dat afwijkt van het Statuut, zou eerst het Statuut gewijzigd moeten worden'. Dus het statuut moet gewijzigd worden voordat het kan toe treden, maar de Grondwet hoeft niet gewijzigd te worden? Want daarover zwijgt het boek.

Verder vraag ik me ook af hoe het nu precies zit met Europees Recht .. als een wet in strijd is met een bepaling uit een verdrag moet dit dan aangepast worden? Ik dacht dat ik zoiets kon opmaken uit het boek .. Ja sorry hoor, ik kom er echt niet meer uit.... Please help

[Duch]

Ik kan me voorstellen dat je er niet helemaal uitkomt want het is een beetje een wespennest, waar je je hoofd in hebt gestoken. Ik zal proberen het helderder te maken voor zover ik het begrijp. Eerst maar eens even het nationale recht. Het de (koninkrijks)regering is niet bevoegd om verdragen te sluiten die afwijken van het Statuut. Formeel zou dan eerst het Statuut gewijzigd moeten worden. Ik zeg formeel, want in de praktijk gaan we volgens mij niet helemaal netjes om met het Statuut.

Verdragen die afwijken van de Grondwet mogen worden aangenomen, mits de verdragsgoedkeurder gebruik maakt van art. 91 lid 3 Gw. In dat geval is geen Grondwetswijziging nodig. Hou hierbij trouwens in de gaten dat het Statuut hoger is dan de Grondwet, anders zou het erg onlogisch zijn.

Met Europees recht ligt het wat ingewikkeld en kan je het beste twee perspectieven onderscheiden: die van het Europees recht en die van het nationale constitutionele recht. Het Europese Hof van Justitie heeft sinds Van Gendt en Loos en Costa ENEL (twee rechtszaken waarvan ik de vindplaats even niet bij de hand hebt) geoordeeld dat Europees recht voorrang heeft op nationaal recht en in beginsel rechtstreeks zonder omzetting geldt/kan gelden in de lidstaten. In een later arrest heeft het geoordeeld dat dat ook betekent dat een bepaling van Europees recht voorrang kan hebben op nationale grondwetten. Men wil immers niet dat een lidstaat zich kan onttrekken aan Europees recht door de nationale grondwet te wijzigen.

Vanuit nationaal perspectief ligt dat echter anders. De Europese verdragen zijn niet goedgekeurd met gebruikmaking van art. 91 lid 3 Gw, en dus zijn ze in theorie niet strijdig met de Grondwet. De doorwerking van het Europese recht wordt in Nederland steeds (voor zover ik weet nog steeds) gebaseerd op artt. 93 en 94 Gw., die het mogelijk maken een ieder verbindende bepalingen toe te passen in afwijking van wetten en de Grondwet.

Materieel komt het dus (ongeveer?) op hetzelfde neer. Direct werkende bepalingen van Europees recht (NB: dat zijn ze niet allemaal) kunnen in Nederland worden toegepast ten nadele van nationaal recht. Of dat volgens de Grondwet alleen kan als art. 91 lid 3 is toegepast weet ik niet, maar het lijkt me niet (dat is een erg ingewikkelde vraag). Als je de Grondwet buiten beschouwing laat voor die toepassing, pas je de lijn van het Europese Hof toe; als je het effect bereikt via artt. 93/94 Gw., dan wijs je die impliciet af.

Heb je hier iets aan? Overigens zijn aanvullingen en correcties welkom, want ik doe dit even uit de lossen pols. Ik weet vooral even niet precies welke bepalingen van Europees recht niet wel en niet voorrang hebben op al het nationale recht...
_________________
This is a court of law young man, not a court of justice
- Oliver Wendell 'the great dissenter' Holmes -

[bladibla]

Bedankt voor je reactie! Je hebt het even helder gezegd en ik herken je verhaal .. een teken dat ik het begrijp .. jippie.. Het is me nu iig wel duidelijk dat het statuut dus idd gewijzigd moet worden en de Grondwet niet.. gelukkig..

Maar hoe zit het met nationele wetgeving die in strijd is met gemeenschapsrecht? Moet dit worden aangepast? Of heeft dit dan te maken met die rechtstreekse werking enzo? Want ik begrijp niet zo goed waarom je dat noemt.

[Duch]

Zowel de Nederlandse rechter als het Europese Hof vinden dat Nederlandse wetten niet moeten worden toegepast als dat strijd zou opleveren met bepaalde normen van Europees recht. Ik weet even niet zeker of het alle Europeesrechtelijke normen zijn. In ieder geval komen beide rechters tot een vergelijkbare conclusie maar op basis van een andere redenering.

De nationale rechter zal meestal teruggrijpen op art. 93/94 Gw, die zoiets bepalen als dat nationale wetten niet worden toegepast als dat strijd zou opleveren met een 'een ieder verbindende verdragsbepaling.' Ik weet niet precies wat de criteria zijn voor 'een ieder verbindendheid.' Volgens mij zijn normen die zich lenen voor directe toepassing zonder dat omzetting nodig is een ieder verbindend (exact weten doe ik het zo niet). In ieder geval zal de Nederlandse rechter voor de vraag of Gemeenschapsrecht of nationaal recht moet worden toegepast kijken naar de Grondwet. Daarbij maakt het volgens mij niet uit of er sprake is van strijd tussen Gemeenschapsrecht en nationale wetten, of strijd tussen Gemeenschapsrecht en de Grondwet. Ik noem dit vooral om dat het veel vaker voor komt en imho waardevol is te constateren dat er wat dit betreft geen verschil bestaat tussen 'gewone' wetten en de Grondwet. Een dergelijk verschil zou immers niet geheel onlogisch zijn.

Ook de Europese rechter maakt (tegenwoordig) geen onderscheid meer tussen 'gewone' wetten en grondwetten. Over dit standpunt vallen enorm lange discussies te voeren, maar dat is nu even niet relevant. De Europese rechter constateert dat welk nationaal recht dan ook dat in strijd is met 'rechtstreeks werkend' Europees recht, wegens die strijd buiten toepassing moet worden gelaten. Een bepaling van Europees recht is geloof van rechtstreeks werkend als die 'onvoorwaardelijk en voldoende nauwkeurig rechten van burgers vaststelt.' Dat is dus een ander criterium dan de Nederlandse rechter hanteert (hoewel ze in de praktijk erg veel op elkaar zullen lijken).

Even samengevat: Onze Grondwet en wetten blijven buiten toepassing als die toepassing in strijd zou komen met rechtstreeks werkend Europees recht/een ieder verbindende bepalingen van (o.a.) Europees recht. Welke van deze twee criteria je toepast hangt af van wie je denkt dat er gelijk heeft: de Nederlandse of de Europese rechter. Wetten en de Grondwet verschillen wat dat betreft niet echt in positie ten aanzien van het Europees recht.

De regering is niet bevoegd om verdragen te sluiten die afwijken van het Statuut, maar wel die afwijken van de Grondwet, mits art. 91 lid 3 Gw. wordt toegepast.

Beantwoordt dit je vraag?
_________________
This is a court of law young man, not a court of justice
- Oliver Wendell 'the great dissenter' Holmes -

[bona fides]

[Mentko]

[bona fides]

[bladibla]

Haha Mentko, idd ik werd niet echt wijzer van de discussie. Wat ik ook bedoelde met mijn vraag was of het moest worden AANGEPAST, niet of het buiten toepassing moest worden gelaten al heeft dat er wel iets mee te maken natuurlijk. Bona Fides gaf nog wel het antwoord, bedankt... Jammer dat er geen vraag over werd gesteld op het tentamen. Maar ik heb hem gelukkig wel gehaald zie ik net!!