Rechters en media: een onmogelijk huwelijk?

[Just]

Rechters en media: een onmogelijk huwelijk?

Door de grote mediabelangstelling voor rechtszaken lijkt de kloof tussen burger en rechter groter en dieper geworden. Rechtszaken waarin onregelmatigheden zijn geconstateerd, worden door journalisten uitgelicht. Hierdoor kan er het beeld ontstaan dat rechters onbegrijpelijke beslissingen nemen. Volgens rechters is dit beeld onjuist en wordt dit gevoed door het ‘selectieve’ gedrag van journalisten. Anderzijds klagen journalisten dat ze door rechters in hun taak worden belemmerd. Met andere woorden: Is er tussen rechters en media een huwelijk mogelijk?

Op donderdag 8 april a.s. zullen op de Erasmus Universiteit Rotterdam respectievelijk debatleider Nick Huls (Hoogleraar rechtssociologie EUR en UL), Erik van den Emster (Voorzitter Raad voor de Rechtspraak), Tineke Bahlmann (Voorzitter Commissariaat voor de Media), Thomas Bruning (jurist en alg. secretaris Nederlandse vereniging van Journalisten) en Henri Beunders (Hoogleraar geschiedenis van maatschappij, media en cultuur EUR) een licht werpen op de overhavige verhouding, en vervolgens gaan we hierover met elkaar in debat.

Het congres is voor iedereen (journalisten, mediafunctionarissen, studenten, docenten etc. enz.) kosteloos toegankelijk. Er is geen aanmelding vereist.

Datum: donderdag 8 april 2010
Tijd: 14:00 – 16:30
Plaats: Erasmus Universiteit Rotterdam, locatie Woudestein
Zaal: Rochester (M-gebouw)

[de Webmeester]

Wat vind jezelf van jouw stelling Rechters en media: een onmogelijk huwelijk?

Of zoek je alleen mensen die naar jouw offline discussie willen komen...?
_________________
Meedoen | Nettiquette | Colofon

[Just]

Het is een ingewikkeld issue. Zelf pleit ik voor rechterlijke mediaoptredens, maar dan wel onder stringente voorwaarden, ristricties aan de kant van journalisten.

Heden ten dage zitten rechters als een muis in de val. Ze zijn via het ridige rechtssysteem gebonden aan formele regels en diverse protocollen. Terwijl media, en in het bijzonder journalisten, vogelvrij zijn verklaard en van alles kunnen roepen en bijvoorbeeld een verdachte bij voorbaat tot schuldige kunnen bombarderen. Wanneer aan journalisten wordt gevraagd waar ze mee bezig zijn, dan gooien ze de persvrijheid en vrijheid meningsuiting voor je neus.

Wat mij betreft moet het evenwicht tussen deze twee actoren gewaarborgd worden. Beiden zijn bezig met waarheidsvinding, maar helaas opereert de een onder striktere voorwaarden dan de ander. Hierdoor zitten rechters in een nadeelpositie, ze zitten vastgebonden aan touwen van regels en zijn dientengevolge niet vrij in hun communicatie.

Maar het is evident dat rechters vroeg of laat via de media hun beslissingen moeten uitleggen. De vraag is alleen, op welke wijze zal dat geschieden?

[Duch]

Je stelt de positie van rechters nu wel heel zielig voor. Dat lijkt me (zeer) onterecht. Zeker, rechters komen wat meer dan eerst onder vuur te liggen in de media, maar als een rat in de val zitten ze zeker niet. Hun uitspraken uitleggen doen ze, zoals ze dat altijd al deden, precies in de uitspraak zelf. Een vonnis of uitspraak moet immers op deugdelijke motivatie berusten. In principe is dus steeds duidelijk waarom een rechter wat doet. En volgens mij staat het de rechter geheel vrij om zijn motivering niet alleen in juridisch jargon, maar ook in 'lekentaal' te schrijven, zodat de betrokken burgers die zelf ook kunnen begrijpen.

Ik weet overigens zowel van de media als van rechters niet zeker in hoeverre die echt aan waarheidsvinding doen. De rechter is namelijk bijna altijd gebonden aan wat partijen inbrengen (het strafproces daargelaten) en kunnen dus in ieder geval niet de hele waarheid achterhalen en de media lijken vaak meer geïnteresseerd in dat deel van de waarheid dat smeuïg is dan in solide waarheidsvinding (ik noem bijvoorbeeld de actualiteitenrubriek Zembla).

En godzijdank zijn rechters gebonden aan "touwen en regels"! Meer vrijheid dan ze nu al hebben leidt maar tot een gouvernement des judges en dat lijkt me een kwalijke zaak!
_________________
This is a court of law young man, not a court of justice
- Oliver Wendell 'the great dissenter' Holmes -

[de Webmeester]

Over selectief gedrag gesproken:

Komt ook het weinig representatieve en volstrekt willekeurige publicatiebeleid rondom uitspraken op internet aanbod? Dan kom ik ook zeker!

Regelmatig vraag ik - vanwege allerlei publicaties op zusje Rechtennieuws.nl - uitspraken op bij de diverse rechterlijke organisaties (met een verzoek tot publicatie op internet). Ben inmiddels berucht wat dit betreft denk ik...

Ach, waarom geen elektronische bekendmaking van rechtspraak?
_________________
Meedoen | Nettiquette | Colofon

[Just]

Duch,

Het is een illusie om te denken en te geloven dat de samenleving door middel van een vonnis peremptorische aan zijn informatie komt en dat aldus het vertrouwen in c.q. het gezag van de rechtspraak gewaarborgd is. Dat is fanta, de rechtsstrijd eindigt zeker niet bij de laatste hamerslag. Integendeel, dan begint pas echt de pretpark te draaien en te loeien.

De velerlei onderzoeken liegen er niet om, het vertrouwen in de rechtspraak brokkelt af en dientengevolge staat de legitimiteit van de rechter onder druk. Bijgevolg: de kloof tussen rechtspraak en burger expandeert rustig verder. Ongetwijfeld zijn media en advocaten debet aan dit slopende proces, doch dat betekent niet dat rechters flegmatiek en gemodereerd op hun bibs kunnen blijven zitten.

Of het bezigen van lekentaal een goed antwoord is en ook zal bijdragen aan de explicatiefunctie van een vonnis, weet ik niet? Immers, de hedendaagse 'gemakzuchtige' burger zal niet de moeite nemen om op zijn slofjes een vonnis te raadplegen, of een rechtszaak van a tot z op tv te volgen. Daar heeft men simpelweg de tijd en kennis niet voor en overigens ook helemaal geen zin in. Voorts is een gemiddelde burger, die doorgaans weinig tot geen juridische bagage heeft, niet in staat om een rechtsproces te doorgronden. De burger is afhankelijk van wat de spongs, mosckowiczs, R. de vriezen en consorten hem opdienen. Het zal en moet de rechters in deze ook niet gaan om cataleptisch een rechtszaak proberen uit te leggen, dat amplificeert mijnsinziens alleen maar de kloof. De burger wil op zijn wenken bediend worden en zien dus liever dat een McDonald's pakket wordt geserveerd dan een 3-sterren gerecht.

De crux is dat rechters door sluwe mediapraktijken van sommige advocaten en journalisten gedwongen worden tot het betreden van de mediale boksring. Deze media-advocaten en one-minute-journalisten, de hongerige hyena's van het rechtssysteem, deinsen er niet voor terug om een zaak, al dan niet afgesloten, gratuit door de juridische gehaktmolen te persen, en rechters en desbetreffende rechtspartijen mogen aanschouwen hoe hun zaak tot een bitterbal wordt geproduceerd.

De hamvraag is of rechters meer mediamogelijkheden moeten krijgen, bijvoorbeeld tijdens programma's als Pauw en Witteman de tijd en ruimte krijgen om hun beslissingen uit te leggen? Ze zijn thans gebonden aan een strikte mediacode, overigens ook journalisten en advocaten maar die lappen deze aan hun laars. Het gaat er te dezen niet om wat een rechter intramuraal met de zaak doet, want dat zit wel snor, maar meer hetwelk hij extramuraal met de zaak doet. Laat hij zijn gezag in dit mediatijdperk door journalisten erdoren of springt hij er tussen om zijn positie te verdedigen? Wat mij betreft een lastige kwestie met veel haken en ogen. Ik ben benieuwd of de rechter een bevoorrechte positie, prerogatieven, in het huidige medialandschap kan bemachtigen teneinde hun gezag te kunnen waarborgen.

[Duch]

Ik begrijp nu in ieder geval een stuk beter wat er met het onderwerp bedoeld wordt.

Maar kun je wat er in de rechtszaal gebeurt nu we echt zo scherp afscheiden van wat er daarbuiten gebeurt? Ik kan me inderdaad voorstellen dat een breder begrip voor de inhoud van uitspraken gekweekt kan worden door rechters mee te laten draaien in het mediacircus. Het risico van afbreuk van gezag lijkt me daarbij echter wel even groot als de daadwerkelijke versterking van het gezag (maatschappelijk) van de rechter.

Het staatsrechthandboek Van der Pot merkt ergens op dat de mate waarin de wetgever zaken (steeds meer) aan de rechter overlaat parasiteren op het gezag van die rechter meebrengt. De consequentie daarvan is dat het gezag van de rechter wel eens onder druk zou kunnen komen te staan doordat hij te veel op zijn eigen rechtvaardigheidsoordeel moet vertrouwen, met het risico dat hij een maatschappelijk niet geaccepteerde uitspraak voor eigen rekening moet nemen. Dat lijkt me een juiste constatering.

Los daarvan, en meer aansluitend op wat er hierboven gezegd wordt, vraag ik me bij dit soort zaken steeds af in hoeverre je tegemoet moet willen komen aan ontevreden burgers die niet hun best doen om kennis van zaken te krijgen. Ik heb sterk de indruk dat het eerder de dynamiek van de media is (oneliners etc.) die ervoor zorgt dat men ontevreden wordt, dan dat burgers inherent ontevreden zouden zijn over wat rechters doen.

Maargoed, mooi onderwerp dus. Jammer dat het in Rotterdam is, anders was ik wel ff langsgekomen.
_________________
This is a court of law young man, not a court of justice
- Oliver Wendell 'the great dissenter' Holmes -