Invloed van jurisprudentie is te groot

Firestarter · Leeftijd: 50 Geslacht: Sterrenbeeld: Berichten: 440

De stelling, die ik hier inbreng, is dat de invloed van jurisprudentie op de procesgang te groot is.
Ik heb het hier over jurisprudentie van de rechterlijke colleges, die in hoogste instantie oordelen: Raad van State, Hoge Raad en College van beroep voor het bedrijfsleven.
Er worden ook uitspraken van lagere rechtbanken gepubliceerd (minder dan 1%), waarvan de invloed beperkt is.

In de eerste plaats: concepten als “onfeilbaarheid” en “onafhankelijkheid” van de rechterlijke macht klinken mooi, maar zijn een illusie.
Op het moment dat rechters fouten maken, die bovendien niet meer te herstellen zijn (nadat een uitspraak definitief is geworden), mag het niet zo zijn dat die fouten van invloed zijn op het procesverloop in toekomstige rechtszaken.
Dat rechters fouten maken, blijkt alleen al uit het vernietigen van uitspraken van lagere rechterlijke colleges: iedere keer dat dit gebeurt, bewijst dit een fout van een lagere rechtbank (ik heb overigens reden om aan te nemen dat lagere rechtbanken niet eens proberen een goed gemotiveerd vonnis te wijzen). Iedere keer dat het EVRM het koninkrijk der Nederlanden veroordeelt, blijkt dat ook de hoogste rechters fouten maken.

In de tweede plaats: de invloed (van de Orde) van advocaten.
Advocaten maken “fouten”, die vervolgens van invloed zijn op arresten en daarmee op jurisprudentie. Niet alle fouten van advocaten worden per ongeluk gemaakt: conform de sectie Conflict van plichten van de Gedragsregels advocatuur hebben advocaten de plicht om het “Openbaar belang” voorop te stellen (zelfs als dat tegen het belang van hun eigen klant is).
Als beide advocaten in een proces hetzelfde standpunt innemen (wat waarschijnlijk niet zeldzaam is, als beiden voor het Openbaar belang moeten opkomen), dan moet een rechter wel hele zwaarwegende redenen hebben, om in strijd daarmee te oordelen.

In de derde plaats: iedere situatie is uniek maar sluwe advocaten zijn ware redenaarskunstenaars.
Sommige advocaten zijn zo knap, dat ze tegenstellingen weg kunnen redeneren (zeker als de advocaat van de tegenpartij een stomkop is) en jurisprudentie uit hun verband rukken om deze toepasselijk te maken op hele andere situaties.

Een praktijkvoorbeeld: HR 29 september 2000, JAR 2000/233.
Een werknemer van Nutricia meldt zich veelvuldig ziek: in 1993: 128, in 1994: 55, in 1995: 16 en in 1996: 58 maal (dus 257 ziektedagen in 4 jaar). De werknemer meldt zich op 24-10-1996 opnieuw ziek (nadat eerder in het jaar zijn alcoholmisbruik was besproken), omdat hij voor de aanvang van de middagdienst zoveel alcohol heeft gedronken dat hij niet kan werken. Nutricia ontslaat hem op staande voet op 25-10-1996. De werknemer roept op 28-10-1996 de nietigheid van het ontslag in. Van 11-11-1996 tot 3-1-1997 is de werknemer opgenomen in een alcohol-ontwenningscentrum. De werknemer stelt in de daarop volgende rechtszaak dat zijn alcoholisme een ziekte is, die hem niet aangerekend kan worden.
Na de uitspraak in Hoger beroep van het Hof, die de vordering van de werknemer afwijst, gaat de werknemer in cassatie. In het arrest van 29-9-2000 verwerpt de Hoge Raad de cassatie; in Rov. 3.3 is vermeld: “(...) Bij de beoordeling van het middel moet worden vooropgesteld dat een dringende reden voor de werkgever ingevolge art. 7:678 BW - dat niet afwijkt van het in dit geval toepasselijke art. 7A:1639p (oud) BW - bestaat in "daden, eigenschappen of gedragingen van de werknemer" die ten gevolge hebben dat "van de werkgever redelijkerwijze niet kan gevergd worden de arbeidsovereenkomst te laten voortduren". Niet vereist is dat de werknemer van zijn gedragingen een verwijt kan worden gemaakt, zodat uitgangspunt behoort te zijn dat ontslag op staande voet in beginsel ook mogelijk is indien de werknemer geen verwijt treft; het hangt af van de aard van de dringende, voor het ontslag op staande voet aangevoerde reden, en, zo die aard niet reeds meebrengt dat de eis van verwijtbaarheid moet worden gesteld, van de afweging van de concrete omstandigheden van het geval, of het verweer van de werknemer dat die reden niet toereikend is voor een ontslag op staande voet omdat die gedraging hem niet valt te verwijten, doel kan treffen (vgl. HR 3 maart 1989, nr. 13474, NJ 1989, 549) (...)”.
Nu zijn er werkgevers die de onderstreepte tekst citeren om te onderbouwen dat als een werknemer geen verwijt te maken is, deze toch op staande voet ontslagen kan worden.
De geciteerde formulering van de Hoge Raad is op zijn minst ongelukkig en in wezen in tegenspraak met de eigen overwegingen. Als je het hele arrest leest dan oordeelt de Hoge Raad namelijk dat alcoholmisbruik wel degelijk de werknemer aan te rekenen is.

Een ander voorbeeld, waarvan ik de details goed ken: op 22-6-2012 oordeelde de Hoge Raad (gepubliceerd met LJN BW5695), dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn als Abn amro zich zou kunnen beroepen op de verjaring van de loonvordering van de op 4-3-2004 ontslagen werknemer. Waarbij ondanks dat de werknemer pas ruim één jaar na het verlopen van de vervaltermijn de nietigheid van het ontslag inriep, dat toch tijdig was omdat Abn amro wist dat hij op 4-3-2004 ziek was en hij vanwege die ziekte langdurig niet in staat was om zelf te protesteren tegen zijn ontslag.
Behalve de (welhaast bizarre) rol van de betrokken advocaten, had het heel anders afgelopen als andere feiten bewezen waren. Ik denk niet dat het te ver gaat om te stellen dat het in deze zaak een dubbeltje op zijn kant was, die ook tot precies omgekeerde jurisprudentie had kunnen leiden.
Als de jurisprudentie omgekeerd was uitgevallen - dus dat de Hoge Raad had geoordeeld dat de loonvordering verjaard was - had het voor werknemers, die ontslagen worden bij ziekte, veel moeilijker geweest om salaris te vorderen als ze daartoe niet binnen 2 maanden in staat zijn. Dit had er zelfs toe kunnen leiden dat werkgevers hun best doen om werknemers zo ziek te maken (en houden) dat ze deze zonder enige risico op staande voet kunnen ontslaan.
De jurisprudentie die nu is ontstaan, maakt dat er ontslagen werknemers zijn, die vervolgens artsen en psychiaters door simulatie proberen te overtuigen dat ze psychisch gestoord zijn, om op die manier geld van hun voormalige werkgever los te krijgen.
Ik vraag me wel eens af of in een zieke maatschappij überhaupt psychisch gezonde mensen bestaan.

Ik heb tot op heden nog niets positiefs over het Nederlands rechtssysteem kunnen ontdekken. Ik dacht in november 2013 nog dat juristen iets hebben dat op een geweten lijkt, maar moet constateren dat juristen gewetenloos zijn als gevolg van narcisme (Anthony Hopkins won ooit een Oscar voor zijn rol als de gewetenloze narcist Hannibal Lecter).
In een omgekeerde wereld worden kruimeldieven veroordeeld door corrupte beroepsleugenaars.