Broer verandert testament demente vader

[pompoen1]

In 2007 maakte mijn vader een testament, waarin één van mijn zusjes, die behoeftig was, bevoordeeld werd. Om te voorkomen dat de andere kinderen bezwaar zouden maken, bouwde hij een clausule in, waarin gesteld werd dat wie dit testament aanvocht, zou worden onterfd.
In 2008 werd vasculaire dementie bij hem vastgesteld. Hij ging snel achteruit en kon medio 2010 alleen nog functioneren, doordat er zes keer per dag thuiszorg kwam om hem te wassen en eten te geven. Begin 2009 had mijn broer zijn financiën op zich genomen, daar hij daartoe niet meer in staat was. Rond die tijd begon mijn broer ook op hem in te praten om zijn testament te veranderen en 'eerlijker' te maken. Een papier met vier belangrijke punten, in grote letters geschreven, werd hem steeds onder de neus geduwd (papier in mijn bezit, evenals documentatie dementie). In maart 2010 was mijn vader zo ver heen, dat hij was vergeten dat hij voor mijn zieke zusje wilde zorgdragen. Hij ondertekende een testament in aanwezigheid van een onbekende notaris (niet degeen van testament 2007) bij mjn broer thuis. Het testament is een ommekeer van dat in 2007. Mijn zusje wordt nauwelijks nog bevoordeeld en de bovengenoemde clausule is verdwenen.
Hoe te handelen in deze onverkwikkelijke situatie?

[Lexspecialis]

Is uw vader voor de laatste erfbeschikking onder curatele gesteld? Zo ja, dan is de laatste erfbeschikking van uw vader wellicht nietig op grond van art. 4:42 BW Jo art. 3:32 lid 1 BW:

[hilde12]

Waarschijnlijk was hij niet onder curatele gesteld, want dan had hij zijn testament niet kunnen wijzigen (ook niet in bijzijn van notaris).

U kunt ten eerste bij de notaris aankaarten hoe het kan dat hij heeft toegestaan dat het testament gewijzigd werd. Als het duidelijk waarneembaar was dat uw vader dement was, dan had de notaris dit nooit mogen doen.

[pompoen1]

Mijn vader was inderdaad niet onder curatèle gesteld, maar mijn broer mocht met zijn toestemming de rekeningen bewegen.
Erfrechtadvocaten zijn huiverig het testament nietig te laten verklaren, daar het heet dat de demente ten tijde van het ondertekenen een 'helder moment' kan hebben gehad. (Alsof een helder moment voldoende is voor het volledig herzien van een testament...). Alleen als een arts op de dag van ondertekening heeft vastgesteld dat er sprake was van dementie, maakt nietigverklaring een kans. Artsen, op hun beurt, mogen geen uitspraken doen over hun (overleden) patiënten.
De notaris is niet gehouden aan het protocol, dat aanbevelingen doet in dit soort zaken. Vooralsnog wordt er van uitgegaan, dat hij in staat is de wilsbekwaamheid van zijn patient te beoordelen, waar geriaters vele onderzoeken nodig hebben, om dementie vast te stellen. Het probleem bij 'intelligente' dementerenden is nl, dat ze veelal 'façadegedrag' vertonen en slim inspelen op de hiaten in hun functioneren. Zo zei mijn vader herhaaldelijk: 'Ik sluit me geheel bij de vorige spreker aan'. En als hij een bekende tegenkwam, die hem aansprak, terwijl hij geen idee had wie het was: 'Ik kijk tegen de zon in en kan u niet herkennen', of 'Wij kennen elkaar natuurlijk?'
Er is hier duidelijk een hiaat in de regelgeving en onderzoek op internet wijst uit dat ik niet de enige ben met deze ondervindingen. Integendeel, het misbruik maken van dementerenden door hun sociale omgeving is eerder regel dan uitzondering. (Zie het artikel: Bejaarde prooien in Elsevier, dec. 2010. Ook Zembla wijdde er in 2007 een uitzending aan. Sportverslaggever Philip Kooke schreef er een boek over). Het is een vorm van misbruik die gemakkelijk veel geld oplevert en die zelden wordt bestraft. Naast het vragen om advies, wil ik bij deze dit soort praktijken graag aan de kaak stellen, in de hoop dat er onder u zijn, die er lering uit willen trekken of die aan de juiste touwtjes kunnen trekken om de hiaten in de regelgeving (en de afstemming op elkaar van beroepsgroepen) te dichten.

[bona fides]

Ik zie niet direct een hiaat in de wet, want de wet biedt de mogelijkheid tot nietigverklaring.

Dat een dement persoon een testament kan opstellen, mits hij op dat moment is staat is zijn wil te bepalen (wat door de notaris wordt gecontroleerd), is ook geen hiaat. Om dit te voorkomen is er de mogelijkheid om die persoon onder curatele te stellen.

[pompoen1]

Waar het hiaat ook zit, het feit dat dit soort praktijken kunnen plaatsvinden en kennelijk meer schering dan inslag zijn, geeft te denken. Je moet als naaste van een dementerende haast wel juridische geschoold zijn (en zelfs dan nog!), wil je bedenken dat onder curatele stellen misbruik voorkomt. Een broer die het op zich neemt de financiën te regelen en dat via en-en rekeningen en afspraken met de bank doet, wordt niet vlug gewantrouwd. Dat een notaris in staat moet worden geacht de wilsbekwaamheid van een dementerende te beoordelen, is een aanvechtbaar punt. Hij is immers juridisch en niet psychologisch of medisch geschoold. Een beroep op medici in deze zaken is echter, gezien het feit dat ze de privacy van hun patiënt dienen te waarborgen, niet mogelijk. Zie hier het hiaat.

[bona fides]

[bona fides]

[pompoen1]

Sorry voor het niet beantwoorden van je laatste vraag. Ik had hem over het hoofd gezien. Bij deze (met dank voor de rest van je commentaren):
Mijn broer heeft in samenwerking met een bevriende notaris het testament opgesteld. Hij zag daar niets kwaads in. Omdat mijn vader niet meer in staat was langere teksten te lezen en te begrijpen, maakte hij in een paar zinnen, met groot gedrukte letters, een uittreksel voor hem. (In mijn bezit). Dit heeft hij elke keer dat hij bij mijn vader langs kwam (eens per week) met hem besproken. Mijn vader is lang voet bij stuk blijven houden (iets meer dan een jaar), maar toen hij vergeten was dat hij voor mijn zieke zusje wilde zorgdragen, beaamde hij het hem voorgeschotelde simpele stuk, waarin sprake was van een 'eerlijke verdeling', omdat z'n kinderen allemaal gelijk voor hem waren. Hij ondertekende het testament bij mijn broer thuis. Of mijn broer toen daadwerkelijk in de kamer aanwezig was, weet ik niet. Ik probeer dat te weten te komen van de notaris die de akte passeerde.
De huisarts is niet bereid uitspraken te doen over de mentale toestand van mijn vader, vanwege een verbod daarop van de beroepsorganisatie, maar zei mij mondeling, dat je volgens hem een lijn uit kon zetten tussen het moment dat er dementie was geconstateerd (begin 2008) tot het overlijden aan de gevolgen daarvan in het voorjaar van 2011. Ik beschik over documenten van de poli ouderengeneeskunde, waaruit duidelijk wordt dat mijn vader eind 2008 flink achteruit was gegaan en niet meer in staat was zichzelf te verzorgen en elementaire regels van hygiëne toe te passen. Echter niet over een medisch document dat betoogt dat dat voorjaar 2010, toen het testament werd ondertekend, nog steeds het geval was en dat de toestand toen zelfs ernstig was verergerd. Hoewel ik ben verzekerd voor rechtskundige bijstand, zegt de betreffende advocaat dat zij om die reden de zaak niet wil aannemen, omdat hij volgens haar kansloos is.

[bona fides]

Als de notaris alles met de zoon in plaats van je vader heeft besproken, dient het de notaris duidelijk te zijn geweest dat er met je vader iets aan de hand was. Ik kan me niet voorstellen dat de notaris hier in overeenstemming met zijn beroepscode heeft gehandeld.

Het lijkt me dat je niet kansloos bent dit te winnen, mits je één en ander kunt bewijzen natuurlijk. Verder kun je namens je benadeelde zus bij de Kamer van Toezicht een tuchtklacht tegen de notaris indienen. Daarmee krijg je het testament niet vernietigd, maar bereik je wel dat er (meer) aandacht komt voor dit soort zaken.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet.

[pompoen1]

Mijn zus is inmiddels overleden. Desalniettemin vind ik de gang van zaken niet door de beugel kunnen. Kan ik ook namens mezelf een klacht bij de Kamer van Toezicht indienen?
Verder dank voor het commentaar en de adviezen. Ik zal er m'n voordeel mee doen!

[bona fides]