6:179 Koe

[Madison]

Hoi,
voor een opdracht moet ik aantonen dat een boer niet aansprakelijk was voor zijn koeien die waren onstnapt, omdat dieven het hek van zijn weiland hadden opengebroken. Nu weten we wellicht allemaal wel dat dat heel moeilijk gaat worden, want als je kijk naar de rechtspraak (stierkalf etc.) is de bezitter van het dier aansprakelijk, want het ging hier om de eigen energie van het dier en toedoen van derden (in dit geval de dieven) doet hier niets aan af. Maar er moet toch iets zijn om eronder uit te komen? In de casus staat dat je kunt aantonen dat de koeien slechts een passieve rol hebben gespeeld. Kan iemand mij uitleggen hoe ik dit ga inkleden? Ik hoop dat iemand even tijd heeft om mij te helpen.

Bij voorbaat dank!

[Lesleytje.]

Art. 6:179 BW is een redelijk gecompliceerd artikel om te lezen vind ik persoonlijk.

"De bezitter van een dier is aansprakelijk voor de door het dier aangerichte schade, tenzij aansprakelijkheid op grond van de vorige afdeling zou hebben ontbroken indien hij de gedraging van het dier waardoor de schade werd toegebracht, in zijn macht zou hebben gehad."

Naar mijn mening ontbreekt de aansprakelijkheid in dit geval. Een vereiste van art. 6:162 BW is immers de toerekening. De vormen van toerekening staan gecodificeerd in lid 3 van art. 6:162 BW. Een onrechtmatige daad kan worden toegerekend door middel van schuld, wet of in het verkeer geldende opvattingen. Geen van deze drie vormen van toerekening is in de casus echter van toepassing denk ik. Het zijn immers de dieven die het hek hebben geopend. De boer heeft daarnaast geen enkele controle kunnen hebben op de gedragingen van de koeien.

De schade die ontstaan is, kan naar mijn mening slechts worden toegerekend aan de dieven.

Het kan zijn dat ik te makkelijk denk, dus corrigeer als ik fout zit.

[cia76]

Toerekening speelt nu juist geen rol bij de risico-aansprakelijkheid van 6:179. De boer is aansprakelijk op grond van 6:179.

Maar aansprakelijk voor wat??? Er staat niet in jouw casus welke schade de koeien hebben aangericht. Er kan dus ook niet worden nagegaan of het de koeien (als ze na konden denken) kan worden toegerekend dat die schade ontstond. Ik ga er in het vervolg even vanuit dat de koeien een verkeersonveilige situatie hebben teweeggebracht waardoor een ongeluk is ontstaan en er schade is.

De boer is dan in beginsel aansprakelijk ogv 6:179 tenzij... Echter de dieven zijn ook aansprakelijk maar dan ogv 6:162. De gedupeerden kunnen dus bij bekendheid van de dieven net zo goed de dieven aansprakelijk stellen. Wanneer ze de boer aansprakelijk stellen kan de boer de schade die hij heeft moeten vergoeden weer vorderen van de dieven want de dieven zijn jegens hem aansprakelijk op grond van 6:162.

De tenzij-regel gaat uit van de hypothese dat de boer de gedragingen van de koe in zijn macht heeft, maar toch niet aansprakelijk is. Als de boer die gedraging in zijn macht heeft moet hij ervoor zorgen dat de koe niet de weg op loopt. Dus hij is aansprakelijk.

Dus strikt genomen is de boer aansprakelijk jegens de gedupeerde, maar hij zal deze aansprakelijkheid kunnen afwenden op de dieven, als deze dieven bekend zijn.

Gezien de aanwijzing in jouw casus zou je de redenering op kunnen hangen dat de schade niet door de aanwezigheid van de koeien is ontstaan maar door de onkunde van de verkeersdeelnemers zelf. Een verkeersdeelnemer moet in staat zijn om op situaties die zich redelijkerwijs in het verkeer voor kunnen doen adequaat te reageren. Wellicht was dat in casu ook het geval.

Ik merk dat ik in heel mijn betoog maar een beetje aan het gissen ben geweest over de feitelijke casus. Het exacte antwoord hangt in ieder geval af van de concrete feiten en omstandigheden van dit specifieke geval.

[bona fides]

[Madison]

Wat duidelijker: de koeien hebbben een verkeersongeluk veroorzaakt. Een man is met zijn Ferrari op de koeien ingereden, waardoor er drie zijn overleden. Ik heb wat arresten doorgespit en het lijkt erop dat de boer aansprakelijk is, ook al hebben de dieven ervoor gezorgd dat het hek van het weiland open is.....

Ik moet in mijn casus betrekken dat de koeien een passieve rol hebben gespeeld en daarom art. 6:179 niet op gaat. Ik zit nu gewoon een beetje te denken over hoe een koe passief kan zijn....

Maar bedankt al voor jullie reacties, echt super

[bona fides]

[Madison]

De man rijdt de koeien aan, die staan op de weg.
Maar stel: de koe rent op de auto af, dan draagt de koe toch actief bij aan het ongeluk? Staat de koe nu rustig op de weg, dan is hij toch passief? Sorry als ik het niet goed begrijp, maar ik moet dus aantonen dat er geen aansprakelijkheid bestaat op grond van 6:179 en ik vind het een nogal lastig artikel. Maar bedankt voor je hulp in ieder geval...

[bona fides]

[Madison]

Dat de koeien een passieve rol hebben gespeeld en art. 6:179 BW hier dus niet op gaat.

[bona fides]

Precies.

Begrijp je ook waarom het spelen van een passieve rol ervoor zorgt dat art. 6:179 BW niet op gaat? Met andere woorden: kun je uitleggen waarom de uitspraak "ALS de koeien een passieve rol spelen DAN is art. 6:179 BW niet van toepassing" juist is?
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet.

[Madison]

Als de koeien een passieve rol spelen, betekent dat net zoiets als dat varkens van een veewagen vallen. Die varkens hebben er niet zelf voor gezorgd dat ze vielen, maar de veewagen moest (bijv.) opeens remmen, waardoor de varkens loskwamen en van de wagen kiepten. Hetzelfde met die koeien, die koeien stonden gewoon op de weg (zoals koeien staan, passief, als een blok beton in principe, want koeien wegen zo'n 600 tot 800 kilo).

Misschien heb ik het fout, maar ik heb de stille hoop dat jij het kunt corrigeren.

[bona fides]

Je moet de regels gebruiken die je kent. Laat zien dat je begrijpt wat ze betekenen en dat je ze met elkaar in verband kunt brengen.

[Madison]

Okay, echt super! Ik begrijp het nu beter en nu kan ik het nog wat uitdiepen. Even onderzoek doen naar een arrest wat er wellicht nog bijhoort. Dank je voor je hulp!

[cia76]

[s0414638]

Uit de Groene Serie Privaatrecht:

Toepassing van artikel 6:179 BW

De bezitter van een dier is aansprakelijk voor de door het dier aangerichte schade, tenzij aansprakelijkheid op grond van de vorige afdeling zou hebben ontbroken indien hij de gedraging van het dier waardoor de schade werd toegebracht, in zijn macht zou hebben gehad.
Niettemin kiest het nieuw BW voor een risico-aansprakelijkheid. Het door de wetgever gekozen uitgangspunt betekent, dat in beginsel de aansprakelijkheid niet wordt opgeheven, indien het dier door toedoen van derden de schade veroorzaakt. De T-M, Parl. gesch., blz. 762, merkt daarover op:
'Dat de eigenaar van het dier nimmer aansprakelijk behoort te zijn indien het dier door toedoen van een derde de schade kon aanrichten - bij voorbeeld door toedoen van een derde schrikt of ontsnapt het dier - is moeilijk vol te houden'.

De risico-aansprakelijkheid van de bezitter is niet onbegrensd. De beperkingen blijken reeds uit art. 179 zelf.
De begrenzing blijkt in de eerste plaats uit het vereiste dat de schade door een dier moet zijn aangericht.
De aansprakelijkheid wordt in art. 179 voorts begrensd door de zgn. 'tenzij-formule': 'tenzij aansprakelijkheid op grond van de vorige afdeling zou hebben ontbroken indien hij de gedraging van het dier waardoor de schade werd toegebracht, in zijn macht zou hebben gehad' (art. 179 slot).
In de T-M, Parl. gesch., blz. 763, wordt erop gewezen, dat een van de vereisten voor de toepasselijkheid van art. 6.3.11 R-O (thans art. 179 ) is, dat de schade door het dier moet zijn aangericht:
'Het dier moet de schade hebben aangericht. Niet voldoende is causaal verband tussen het dier en de schade, in dier voege dat zonder het dier de schade niet zou zijn geleden. Grondslag voor de aansprakelijkheid voor dieren is immers het gevaar dat zoverre in ieder schuilt, dat de eigen energie van het dier een onberekenbaar element bevat. Alleen als dit gevaar zich verwezenlijkt behoort de bijzondere aansprakelijkheidsregel voor dieren te gelden. Dit is ook de heersende opvatting hier te lande en elders.' Dit vereiste heeft twee consequenties. In de eerste plaats is het onderhavige artikel niet toepasselijk wanneer het lichaam van het dier louter object is van krachten die van buiten komen, zonder dat de eigen energie van het dier als levend wezen enige rol heeft gespeeld.
Dat de aansprakelijkheid van de bezitter slechts intreedt indien er sprake is van zelfstandig gedrag van het dier, is door de rechtspraak reeds onder het BW (oud) erkend.

Komt art. 6:179 niet voor toepassing in aanmerking dan functioneert art. 6:162 als restartikel. Te denken valt bijvoorbeeld aan het geval waarbij het gedrag van het dier niet onder de reikwijdte van art. 6:179 valt en de gelaedeerde zijn aanspraak baseert op foutief gedrag van de bezitter c.q. houder van het dier. Te denken valt bijv. aan gevallen, waarin sprake is van stank- of lawaaioverlast van het dier en de bezitter c.q. houder van het dier daartegen geen of onvoldoende maatregelen heeft getroffen.
Voor de toepassing van art. 179 is niet vereist dat het dier de schade rechtstreeks heeft toegebracht. Voldoende is dat het gedrag van het dier oorzaak van het ontstaan van de schade was.

Rb. Rotterdam 27 januari 1961, NJ 1961, 527:
Een auto remt krachtig, slipt en slaat over de kop, wanneer een hond onverwacht vlak voor de auto oversteekt. De eigenaar van de hond is voor de schade aansprakelijk.

Rb. Breda 22 juni 1965, VR 1968, 8:
Het dier hoeft de schade niet rechtstreeks toe te brengen; voldoende is dat het door zijn gedraging er de oorzaak van is, dat de schade ontstaat.
'Grondslag voor de aansprakelijkheid voor dieren is immers het gevaar dat zoverre in ieder schuilt, dat de eigen energie van het dier een onberekenbaar element bevat. Alleen als dit gevaar zich verwezenlijkt behoort de bijzondere aansprakelijkheidsregel voor dieren te gelden', T-M, Parl. gesch., blz. 763.
In zijn annotatie onder het arrest uit 1984 keerde Nieuwenhuis zich tegen een dergelijke beperkte uitleg, daarbij opmerkend dat voorkomen moet worden dat bij elk geschil met betrekking tot de kwalitatieve aansprakelijkheid voor dieren een strijd losbrandt over de vraag of de schade het gevolg is van een onberekenbaar element in de eigen energie van het dier, AA 1984, blz. 480.
Voor schade veroorzaakt door ontsnapte dieren blijft de kwalitatieve aansprakelijkheid (vooralsnog) rusten op de bezitter.
Asser-Hartkamp III, nr. 199, betoogt - onder meer met verwijzing naar de Parl. gesch., blz. 762 - dat het verschil in redactie van de 'tenzij-formule' in de art. 173 en 174 enerzijds en art. 179 anderzijds tot verschillende uitkomsten leidt. Naar zijn mening kan de bezitter van het dier zich niet te zijner bevrijding beroepen op overmacht in de zin van een van buiten komende oorzaak (m.n. een natuurverschijnsel of een handeling van een derde):

'Immers, ook indien de schadetoebrengende gedraging door zo'n omstandigheid wordt veroorzaakt (bijv. een paard slaat op hol doordat het schrikt van een blikseminslag of door een derde wordt geslagen), geldt dat de bezitter die gedraging, zo hij haar in zijn macht had gehad, niet had mogen toelaten'.

Volgens Hartkamp heeft de 'tenzij'-formule tot gevolg dat van de feitelijke schadeoorzaak geheel wordt geabstraheerd. De bezitter is slechts dan niet aansprakelijk, indien hij, ook in het geval hij zelf de schadeveroorzakende gedraging had doen plaatsvinden daarvoor ingevolge art. 162 niet aansprakelijk zou zijn geweest. Een dergelijke ruime toepassing van art. 179 wordt ook verdedigd door: G.E. Van Maanen, Kwartaalbericht Nieuw BW 1984/2, blz. 78 en A.T. Bolt WPNR 5729 (1985), blz. 151.
Wat de door Stein opgeworpen rechtsvraag betreft werd reeds in de T-M gesteld, dat het beroep op overmacht restrictief moet worden opgevat. Uiteengezet werd dat als overmacht niet kon worden beschouwd het feit dat door toedoen van derden het dier ontsnapt en schade veroorzaakt. Evenmin het feit dat het dier schrikt als gevolg van een donderslag en daardoor schade aanricht, Parl. gesch., blz. 762. In dezelfde zin: Sterk, diss., blz. 243. In de rechtspraak wordt het beroep van de aansprakelijkgestelde dat de schade door een van buitenkomende oorzaak is ontstaan niet snel aangenomen.
Indien de schade door toedoen van derden is ontstaan, werkt dat aspect voor de bezitter niet bevrijdend.
Ook (zuivere) vermogensschade komt voor vergoeding in aanmerking. Zie daarover J.G. Jonas, Die verschuldensabhängige ausserverträgliche Haftung für Sachen im Entwurf zum Nieuw Burgerlijk Wetboek der Niederlande, Ein Beitrag zur Reform des deutschen Gefährdungshaltungsrechts, München 1987, blz. 120 en Klaassen, diss., blz. 150.

In gevallen waarin art. 6:179 niet voor toepassing in aanmerking komt, fungeert art. 162 als restartikel. Zo zal de eigenaar van een dier die weet of behoort te weten dat zijn dier een besmettingsgevaar voor andere beesten vormt, contact met andere dieren, voorzover dat tot zijn mogelijkheden behoort, behoren te voorkomen, aldus HR 24 februari 1984, NJ 1984, 415 (Zeug geel-113). Zie uitvoeriger over die problematiek aant. 9 hiervoor, waarin de recente rechtspraak op aanverwante gebieden werd besproken.
Art. 185, lid 4, WVW bepaalt dat het eerste lid niet van toepassing is in het geval een botsing van het motorrijtuig met een loslopend dier plaatsvindt. De toepassing van art. 179 prevaleert. In die zin ook: Asser-Hartkamp III, nr. 228, Onrechtmatige Daad III Verkeersrecht (Bouman), art. 170.3 en 196.
Heeft de bestuurder van de auto zijn gedrag aan het zich op de weg bevindende dier onvoldoende aangepast dan wordt de kwalitatieve aansprakelijkheid van de bezitter van het dier verminderd op grond van 'eigen schuld' aan de zijde van de automobilist.
Onvoorzichtig verkeersgedrag aan de zijde van de automobilist, behoeft niet te betekenen dat de bezitter van het dier van aansprakelijkheid wordt gevrijwaard.

Denkbaar is dat op grond van de zgn. reflexwerking van art. 179 - zie daarover hierna aant. 91 - de bezitter een gedeelte van de schade zelf dient te dragen.
Geen 'reflexwerking' werd aangenomen in:

Ktg. Breda 21 januari 1987, VR 1988, 18 (vWvC):
Stierkalf bijt snoer van electrische heggeschaar door en wordt geëlectrocuteerd.
'Wij achten het enkele feit dat gedaagde niet heeft gecontroleerd of de bewuste corridor was afgesloten en of er een mogelijkheid bestond dat beesten via de corridor bij of in de buurt van de prikkeldraadafscheiding, waarlangs werd gewerkt, konden komen, zodanig onzorgvuldig dat dit op zich zelf reeds schadeplichtigheid van gedaagde met zich brengt.'
'Dit alles kan niet worden afgewend met de 'eigen schuld' regel of met de 'omgekeerde' risico-aansprakelijkheid nu in eerste instantie gedaagde er op had moeten toezien dat hij de vereiste veiligheidsmaatregelen als controle op bereikbaarheid en op de plaats van de stroomdraad zou treffen. Daarin is gedaagde ernstig tekort geschoten.'

Stierkalf-arrest:
Aangenomen moet worden dat de eigenaar van een dier, die uit hoofde van art. 1404 wordt aangesproken voor door het dier veroorzaakte schade, zich niet aan aansprakelijkheid kan onttrekken door te bewijzen dat hij niet te kort is geschoten in de zorg en waakzaamheid met betrekking tot het dier die van hem konden worden gevergd.