Lid van vereniging dwingend lidmaatschap koepelorg. opleggen

[LAVO]

Ik heb een vraagje met betrekking tot het dwingend opleggen van een lidmaatschap.

Casus:

Kan een vereniging een nieuw lid een dwingend lidmaatschap opleggen van een landelijke koepel of belangenorganisatie. De vereniging is aangesloten bij koepel organisatie X. Het nieuwe lid wil echter aansluiting bij de vereniging maar wil zijn belangen onder brengen bij een gelijkwaardige koepelorganisatie Y die kennelijk veel goedkoper is.

Het dwingend opleggen van een bepaald lidmaatschap doet denken aan een soort van koppelverkoop. Echter een lid is vrij te kiezen bij welke vereniging hij zich wil aansluiten, hij zou dus ook een andere vereniging kunnen verkiezen waar een lidmaatschap tot organisatie Y wel is toegelaten.

Is over deze specifieke casuïstiek juridisch iets geregeld?

Alvast vriendelijk bedankt voor uw inbreng in deze,

Bert

[LAVO]

Beste forumleden,

Ik denk het antwoord inmiddels te hebben gevonden in het boek Extra-verplichtingen van leden en aandeelhouders van G.J.C Rensen.

Een dergelijk handelen als omschreven in de casus KAN in strijd zijn met de negatieve vrijheid van vereniging als de onderhavige vereniging in haar statuten een verplichting opneemt dat haar leden van rechtswege lid zijn van de koepelvereniging. Aldus samengevat hfd st. 5.2.2. Soorten van statutaire verplichtingen.

We lezen weer verder,
Allen bedankt,

Bert

[cia76]

In het algemeen bestaat de grondwettelijke vrijheid van vereniging (art. 8 Gw, art. 11 EVRM). De vrijheid van vereniging betekent niet alleen dat men vrij is zich te vereniging, maar houdt tevens de vrijheid in zich niet te verenigen. Zoals u de casus voorlegt kan iemand echter zelf kiezen om lid te worden van de vereniging die de verplichting oplegt , van tevoren wetende dat als hij lid wordt, hij dan ook lid moet worden van X. Dit mag, zeker gezien uw stelling dat men ook gemakkelijk voor een andere vereniging kan kiezen die hetzelfde biedt, maar waarbij niet de verplichting geldt lid te worden van X.

Bij de negatieve verenigingsvrijheid moet je sneller denken aan de verplichte vakbondsaansluiting bij of na indiensttreding van een bepaald bedrijf. Dit kan onder omstandigheden ontoelaatbaar zijn, bijvoorbeeld bij het ontbreken van dispensatiemogelijkheden of als de verplichting pas wordt ingevoerd nadat je in dienst bent getreden. Het lid worden van een sportclub (bijvoorbeeld voetbal) terwijl je dan verplicht ook lid bent van de KNVB en dat dit verwerkt zit in één contributiebedrag is zonder meer toegestaan.

[bona fides]

[LAVO]

De toetredingsvrijheid kan door een vereniging in zeker mate worden beperkt door het stellen van voorwaarden aan het lidmaatschap. Eenmaal toegetreden tot een vereniging kan het zijn dat het voortduren van een lidmaatschap afhankelijk is gesteld aan bepaalde eisen. (art. 2:35 lid 2 BW)
Een bij lokale sportverenigingen veel voorkomende kwaliteitseis voor het lidmaatschap, is het lid zijn van een overkoepelende vereniging (bond)
Een voorbeeld daarvan is de plaatselijke sportvereniging die in haar statuten heeft opgenomen dat haar leden tevens lid dienen te zijn van de KNVB.

Het valt niet te ontkennen dat er sprake is van een zekere mate van dwang, omdat het lid voor de keuze wordt gesteld tussen of een dubbel lidmaatschap òf verlies van het lidmaatschap. Veelal zal de overkoepelende vereniging (in deze casus KNVB) aan haar leden-sportverenigingen de verplichting hebben opgelegd om in haar statuten dergelijke kwaliteitseis op te nemen. Op deze manier kan men de leden op lokaal niveau rechtstreeks binden aan besluiten van de bond, dit is bijvoorbeeld van belang voor een systeem van gecentraliseerde geschillenbeslechting. Door G.J.C Rensen wordt in diens boek Extra-verplichtingen van leden en aandeelhouders precies over deze casuïstiek een toelichting gegeven.
Volgens deze toelichting is het in strijd met de negatieve vrijheid van vereniging als vereniging X in haar statuten opneemt dat haar leden van rechtswege lid zijn van vereniging Y. Een lid van X zou dus ongeacht zijn wil, en dus mogelijk tegen zijn wil, lid van Y zijn.
Een uitzondering hierop zo wordt gesteld is een dwingend (dubbel) lidmaatschap voor een vereniging van huiseigenaren 5:112 lid 3 BW

[bona fides]

Maar een statuut kan m.i. simpelweg niet bepalen dat een lid "van rechtswege lid is" van een andere vereniging. Zoiets valt bij mijn weten buiten wat in een statuut kan worden geregeld.

Een statuut kan wel een verplichting opleggen om lid te worden en te blijven van een andere vereniging. Dat is wat anders dan "je bent van rechtswege lid". Je zult uiteindelijk zelf akkoord moeten gaan met het lidmaatschap van die andere vereniging.

Verenigingsvrijheid houdt m.i. geen toetredingsvrijheid in, althans niet tegenover de vereniging. Verenigingsvrijheid houdt wel in dat de overheid niet kan verhinderen dat je lid wordt van een vereniging (die jou ook wil laten toetreden). Verenigingsvrijheid houdt ook in dat de overheid je niet kan verplichten om lid te zijn van een vereniging, al is het dan weer wel mogelijk om aan het zijn van advocaat de voorwaarde te stellen dat je lid wordt van de Orde van Advocaten. Dit wordt niet gezien als inbreuk, omdat je vrij bent om advocaat te worden of niet.

Wat niet-overheden betreft heb je tegenover je werkgever de vrijheid om wel of niet lid te worden van een vakbond. Daarbuiten kan ik eigenlijk geen situaties verzinnen tussen particulieren waarin de verenigingsvrijheid een rol speelt.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet.