Ontslagvergoeding op verkeerd moment ingevoerd?

[a.essakati]

Zoals de meeste wel zullen weten in de forum word de ontslagvergoeding via de kantonrechter per 1 januari 2009 verlaagd. Algemene kritiek is dat de kantonrechters op een wel zeer ongelukkig moment komen met deze aanpassing, omdat daarmee in een financieel buitengewoon onzekere tijd, de al zo fragiele zekerheid van werknemers nog verder wordt aangetast. Het voorstel van de kantonrechters komt er immers kort gezegd op neer dat werknemers bij ontslag gemiddeld genomen een lagere vergoeding zullen ontvangen dan thans gebruikelijk is.

Wat door de critici echter over het hoofd wordt gezien is dat de kantonrechters ook voornemens zijn rekening te houden met de arbeidsmarktpositie van werknemers, en met de positie van werknemers die tegen hun pensioen aanzitten. Het is dan ook zeer de vraag of de aanpassing van de kantonrechtersformule per definitie een verslechtering, of eerder een verfijning betekent. Als de vergoeding bij ontslag per 1 januari 2009 lager uitvalt dan nu vaak het geval is, maar een werknemer wel door de werkgever in de gelegenheid is gesteld zich te blijven ontwikkelen en te scholen, zou de uiteindelijke uitkomst van de nieuwe kantonrechtersformule wel eens positiever kunnen zijn voor werknemers, dan de 'hogere' vergoeding die onder de huidige kantonrechtersformule wordt toegekend.

Een 'zak geld' maakt niet dat een werknemer en nieuwe baan vindt in moeilijke tijden. Geld biedt een werknemer hooguit de mogelijkheid iets rustiger te kunnen zoeken naar die nieuwe baan. Het vergroten van arbeidsmarktperspectieven, door middel van bijvoorbeeld scholing, biedt werknemers echter wèl betere kansen na ontslag een nieuwe, en zelfs betere, baan te vinden. Het voorstel van de kantonrechters de geldelijke vergoeding te verlagen, maar tegelijkertijd rekening te houden met de employability van werknemers is niet een verlaging op een verkeerd moment, maar een verfijning in een periode waarin het juist noodzakelijk is stil te staan bij de ontwikkeling van werknemers gedurende hun hele loopbaan.

In het nieuwe voorstel van de kantonrechters zal ongetwijfeld de mogelijkheid blijven bestaan rekening te houden met bijzondere omstandigheden. Indien een werknemer is weggepest door collega's of door de werkgever, kan de kantonrechter daarmee rekening houden in de hoogte van de vergoeding. Als een werkgever financieel in zwaar weer verkeert, kan daarmee ook rekening worden gehouden. Dit is nu juist de reden dat de kantonrechters hun eigen normen dienen te stellen. Kantonrechters zullen alle omstandigheden van het geval wegen en een vergoeding toekennen die past bij die bijzondere omstandigheden. Dat is nu al zo en dat zal ook met een gemoderniseerde kantonrechtersformule zo blijven.

De kantonrechtersfomule is een uitgangspunt dat beoogt enige duidelijkheid en rechtszekerheid te verschaffen. De uiteindelijke toepassing van wat redelijk is in het concrete geval blijft echter voorbehouden aan de kantonrechters, en die ruimte biedt ook de nieuwe formule. Kantonrechters bepalen aan de hand van de specifieke omstandigheden in een zaak wat een redelijke vergoeding is. Die ruimte voor kantonrechters blijft ook met de nieuwe kantonrechtersformule bestaan. Er is pas reden voor zorg indien de redelijkheidtoetsing door rechters wettelijk wordt genormeerd. Bij de invoering van de mogelijkheid een ontslagvergoeding toe te kennen, ruim 50 jaar geleden, was de wetgever zo wijs de concrete invulling van de hoogte van die vergoeding over te laten aan de rechter. De rechter is immers de aangewezen persoon de (on)redelijkheid van ontslag te toetsen. De kantonrechters doen een goede poging de huidige praktijk en maatschappelijke opvattingen te normeren en te codificeren. Hopelijk laat de wetgever hen ook, gelijk een halve eeuw geleden, de ruimte de redelijkheid zelf te blijven invullen

mr. Achmed Essakati