Onvoorziene omstandigheden

[cia76]

Een mevrouw van 82 jaar oud heeft een abonnement bij een boekenclub waarbij ze ieder kwartaal verplicht is ter waarde van 50 Euro aan boeken te bestellen. Deze overeenkomst heeft een looptijd van 5 jaar en i.c. staat het vast dat dit een geldig beding is.

Na een jaar verliest mevrouw zo veel van haar gezichtsvermogen dat ze de boeken niet meer kan lezen. De boekenclub heeft geen grote letteren boeken.

Vraag: Kan mevrouw zich met een beroep op onvoorziene omstandigheden bevrijden van haar verplichting tot afname van boeken gedurende de resterende jaren?

Antwoord(model)
Het betreft artikel 6:258
Er is voldaan aan onvoorzienbaarheid, het moment van de omstandigheid ligt t.o.v. het sluiten van de overeenkomst in de toekomst, de omstandigheden zijn in beginsel van dien aard dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten MAAR lid 2 zegt dat als de omstandigheden niet volgens afspraak of verkeersopvattingen voor rekening komen van degene die zich erop beroept het beroep niet slaagt.

Het afnemende gezichtsvermogen vormt een omstandigheid die dusdanig persoonsgebonden is dat de rechter kan oordelen dat deze omstandigheid krachtens de in het verkeer geldende opvattingen voor mevrouw's rekening komt.

Conclusie: het kan zijn dat het tweede lid van artikel 6:258 aan een succesvol beroep op onvoorziene omstandheden in de weg staat.

N.B. bovenstaande is een samenvatting van de casus en geeft enkel de strekking weer die nu van belang is voor het stellen van mijn vraag.

En dan nu mijn vraag:
Ik vind zelf dat de omstandigheden niet onvoorzien zijn aangezien je kunt verwachten dat iemand die 82 is wel eens wat minder zou kunnen gaan zien. Dan moet je dus geen overeenkomst sluiten voor 5 jaar. Ik heb begrepen uit de leerstof dat de rechter terughoudend ingaat op een beroep op onvoorziene omstandigheden, vandaar dat ik zo redeneer. Wat vinden jullie?

[abraxes]

Deze casus ben ik nog niet vergeten. Van belang is denk ik dat het mede de bedoeling is van zulke vraagstukken, niet te absoluut, de toch wel open normen in concreto te willen toepassen, voor zover er niet een fundament is, waarmee die absoluutheid kan worden verdedigd. Ergens zie je dit ook terug in de antwoorden: 'dit pleit voor, dat pleit tegen, het is goed verdedigbaar dat met dien verstande dat (voorwaarde)', enzovoort.

Ik oordeelde anders. Zeker met de toenemende vergrijzing is het verkeer (gniffel), alles afwegende er niet bij gediend, om personen die een leeftijd van 82 jaar hebben bereikt in dit verband uit te sluiten van een beroep op onvoorziene omstandigheden, nu onvoldoende is komen vast te staan dat van hen kan worden gesteld dat het risico op vermindering van het zichtvermogen dusdanig karakteriserend dient te worden geacht, dat zulks als voorzien moet worden beschouwd. Nu er geen sprake is van op de persoon betrekking hebbende, bijzonderheden, waaruit blijkt dat vatbaarheid voor verlies van het zichtvermogen, kenbaar was of had behoren te zijn, zal een beroep op onvoorziene omstandigheden dientengevolge gehoor vinden.

Maar dit is dus fout, want te absoluut en wellicht zelfs onjuist, ook al kan ik dit standpunt persoonlijk beamen.

Beter zou zijn. Het verkeer is er, alles afwegende niet bij gediend, om personen die een leeftijd van 82 jaar hebben bereikt in dit verband uit te sluiten van een beroep op onvoorziene omstandigheden, indien onvoldoende is komen vast te staan dat van hen kan worden gesteld dat het risico op vermindering van het zichtvermogen dusdanig karakteriserend dient te worden geacht, dat zulks als voorzien moet worden beschouwd. Indien vorenstaande aannemelijk wordt geacht en er verder geen sprake is van op de persoon betrekking hebbende, bijzonderheden, waaruit blijkt dat vatbaarheid voor verlies van het zichtvermogen, kenbaar was of had behoren te zijn, is goed verdedigbaar dat een beroep op onvoorziene omstandigheden wordt aangenomen.

Ook nu zou je –wijzende op het antwoord van de casus- kunnen stellen, dat dit antwoord daar niet mee correspondeert. Maar het verschil is ergens minimaal. Het antwoord van de casus wijst met enig voorbehoud naar een specifieke richting, net zoals ik dat doe. De discrepantie openbaart zich indien rekenschap wordt gegeven aan het geconcludeerde. Maar nu beide conclusies met voorzichtigheid worden ingenomen kan het zo zijn dat er sprake is van gelijkheid in betrekkelijkheid in waarde: men kan ze immers evenwel uitwisselbaar achten, indien voor de weg van de nuance wordt gekozen en men precies het tegenovergestelde gaat beweren. Ik verwacht dat beide antwoorden, binnen de constructie van een tentamen, aanvaardbaar worden geacht.

[bona fides]

Strikt genomen betekent "onvoorzien" dat deze omstandigheid niet in de gesloten overeenkomst is verdisconteerd. Weliswaar kun je redeneren dat als er voor een voorzienbare omstandigheid geen bepaling in de overeenkomst is opgenomen, er bewust geen bepaling is opgenomen en de omstandigheid om die reden dus ook voorzien is, maar in een geval als dit kan ik me toch wel voorstellen dat het verminderde zicht, ofschoon wellicht voorzienbaar, toch niet is "voorzien". Zeker als mevrouw gewoon een standaardcontract heeft getekend.

Kan de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst verwachten? Ik denk dat het antwoord daarop wel "nee" kan zijn.

Komt de omstandigheid krachtens de aard van de overenkomst of de in het verkeer geldende opvattingen voor rekening van de 82-jarige? Ik vermoed geen van beide. Volgens Rechtshandeling en Overeenkomst, nr. 290, is lid 2 een uitwerking van het criterium "kan naar maatstaven van r&b ..." in lid 1. Ik denk dat je lid 2 ook anders moet beoordelen dan het criterium "een oorzaak welke krachtens de wet of de in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt" van art. 6:162 lid 3 BW, omdat er in het laatste geval schade is die hetzij voor rekening van de één, hetzij voor rekening van de ander komt, terwijl een wijziging op grond van art. 6:258 BW niet automatisch met zich brengt dat iemand schade lijdt of moet vergoeden.

Ik kan het op ieder punt fout hebben, hoor.

Overigens zou art. 6:258 BW mevrouw verplichten om naar de rechter te stappen, tenzij de boekenclub vrijwillig instemt. Wellicht doet ze er beter aan zich op art. 6:248 lid 2 BW te beroepen? Of is dat gewoon de vraag niet.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet.

[cia76]

Bedankt voor de uitvoerige toelichting op jullie zienswijzen. Ik denk inderdaad dat er niet per sé één conclusie de juiste hoeft te zijn, als je maar goed motiveert. Desondanks wilde ik toch deze vraag hier stellen omdat ik dacht dat ik wellicht iets over het hoofd had gezien. Ik zie Abraxes dat jij onvoorzien leest in samenhang met lid 2 en niet los van elkaar beoordeeld. Dit deed ik niet (en ik moet er nog even over nadenken of ik dat ga doen )

[abraxes]

cia76

[jacq]

[cia76]

[Iseut]

[quote="abraxes"]cia76

[tikSimone]