Interpretatiemethoden

[jpdeboer]

5 januari heb ik mijn tentamen rechtsgeschiedenis. Ik blijf echter struikelen over de interpretatiemthoden. Kan iemand deze nog even in eigen woorden omschrijven? Tnx!

[bona fides]

Welke methode vind je lastig?
- grammaticale (kijk naar de letter)
- wetshistorische (kijk naar de MvT e.d.)
- rechtshistorische (kijk naar vorige wetten)
- analoge (kijk hoe soortgelijke, maar andere, gevallen zijn geregeld)
- teleologische (kijk naar de strekking/bedoeling van de wet)
- wetssystematische (kijk naar het systeem van de wet)

Er zijn er vast nog meer.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet.

[JetKroket]

Van oudsher wordt in de juridische literatuur een viertal interpretatiemehtode onderscheiden:
1. de grammaticale of taalkundige
2. de wetshistorische
3. de systematische
4. de teleologische

1.Bij de grammaticale interpretatiemethode kijkt de rechter voor de uitleg van een bepaalde term naar de betekenis in het dagelijkse of juridisch-technische spraakgebruik.
Valt onder verlies ook diefstal? Volgens de Hoge Raad valt in het Nederlandse spraakgebruik onder verlies elke tegen de wil van de houder uit diens macht geraken van een voorwerp.

2.Onderzoekt de rechter wat de bedoeling van de wetgever is geweest bij het opstellen van de wet. Deze bedoeling van de wetgever valt te achterhalen uit de parlementaire geschiedenis (zoals de memorie van toelichting of de nota naar aanleiding van het verslag). In de literatuur bestaat veel kritiek op deze methode. Het is vaak moeilijk te achterhalen wat de bedoeling van de wetgever is. Het is een minister die spreekt, een kamerlid dat een amendement toelicht of een commissie die iets opmerkt. Maar deze instanties of personen zijn niet de wetgever.
Voorts is het de vraag of het standpunt van de maker van de wet doorslaggevend moet zijn voor de uitleg van een wetsbepaling: een wet die in werking getreden is, gaat een eigen leven leiden. Toch wordt in de recente rechtspraak in civiele zaken veelvuldig een beroep gedaan op de wetsgeschiedenis.

3. De rechter hanteert de systematische wetsuitleg indien hij een rechtsregel uitlegt met een verwijzing naar het recht als systeem. Voorbeeld art. 6:170 lid 3 BW. Art. 7: 661BW. Uit het systeem van het BW vloeit voort dat de rechter in beginsel de begrippen opzet en bewuste roekeloosheid in de genoemde wetsartikel dezelfde betekenis geeft en niet een andere. Het kan ook zijn dat de rechter te maken krijgt met een probleem dat niet in de wet geregeld staat. Hij kan dan aansluiten bij het stelsel van de wet en bij andere in de wet geregelde gevallen. In beide gevallen wordt de wet of een wetboek niet als een verzameling van losse artikelen beschouwd maar als een geheel of een samenvatting.

4. Bij de teleologische uitleg knoopt de rechter aan bij de maatschappelijke functie of het maatschappelijk doel van het wetsartikel, m.a.w. de functie die een wetsbepaling heeft in het huidige rechtsverkeer. Art. 310 Sr verbiedt het wegnemen van enig goed dat aan een ander toebehoort. Wat is enig goed? He Hoge Raad overwoog dat art. 310 Sr ten doel heeft het vermogen van een ander te beschermen en legde me het oog op dit doel bij de uitleg van het woord ‘goed’ de nadruk op waarde die een zaak vertegenwoordigt. Door op deze wijze uit te leggen kon de Hoge Raad onder het woord ‘goed’ tevens elektriciteit begrijpen.

In de loop van de tijd heeft zich bij de vier traditionele interpretatiemethode een vijfde gevoegd: de anticiperende wetsuitleg. Dit is een uitleg die aansluit bij de betekenis van de desbetreffende bepalingen in een nieuwe reeds totstandgekomen maar nog niet van kracht zijnde weg.
Ook is tegenwoordig sprake van een verdragsconforme en richtlijnconforme uitleg door de Nederlandse rechter. Hij is als gevolg van internationale verplichtingen van de de Nederlandse staat gehouden het Nederlandse recht zo veel mogelijk uit te leggen in overeenstemming met Nederland bindende verdragen en in overeenstemming met richtlijnen van de Europese Gemeenschap.

Dit zijn niet mijn eigen woorden. Het komt uit van Apeldoorn’s. Ik kan het niet duidelijker uitleggen. Hoop dat je er wat aan hebt.

[jpdeboer]

Ik haal ze altijd weer door elkaar...

Zal nog even een paar oefenen mbv jullie posts, tnx!

[JetKroket]

Een mooi voorbeeld van de anticiperende wetsuitleg, is een geval uit 1980 met betrekking tot de aansprakelijkheid voor dieren. De eigenaar/bezitter van een dier kon zich op grond van art. 1404 (oud) BW bevrijden van aansprakelijkheid voor door het dier aangerichte schade door afwezigheid van schuld te bewijzen. Hij moest dus bewijzen voldoende zorgzaam te zijn geweest en voldoende waakzaamheid te hebben betracht. Op grond van het toen nog niet in werking getreden art. 6:179 BW – die inwerkingtreding zou pas in 1992 plaatsvinden – nam de Hoge Raad een risicoaansprakelijkheid aan.

‘telos’ is het Griekse woord voor doel.

Succes op 5 januari!!

[Gertje]

Heb je de website van de vakgroep Rechtsgeschiedenis al gevonden? Daarop staan oefenvragen voor o.a. Rechtsgeschiedenis I.

De vragen: http://www.geocities.com/berolini/caroussel/caroussel_Rgs_I.htm
De site: http://www.geocities.com/berolini

Succes met het tentamen!