Klassejustitie

[Kafka]

Naar aanleiding van dit filmpje van 2Vandaag, bestaat er in Nederland een Klassejustitie en kan de rechter wel onafhankelijk zijn?

Filmpje, (rechtermuisknop en opslaan als, +/- 19MB)
_________________
Ich hab das forensische Sujet in meine surreale Welt transportiert und jeder, der behauptet, ich habe die zeitgenössische Justiz kritisiert oder wäre gar ihr Gegner, der hat meine Romane nie gelesen oder zumindest nicht verstanden...

[Machiel]

Ik ben er van overtuigd dat we in dit land geen klassejustitie hebben, in tegendeel: het is eerder juist "justitie van grote klasse". Oké, lullige woordspeling, maar ik meen het serieus. Nederlandse rechters zijn uiterst professioneel en kwijten zich uitstekend van hun taak, een enkele misslag daargelaten. Maar ook dan zie je dat het systeem in staat is zoiets te herstellen.

We moeten niet vergeten dat kritiek op rechters vrijwel altijd afkomstig is van burgers die hun zin niet krijgen, die in het ongelijk zijn gesteld. Nou is dat natuurlijk logisch, een burger die tevreden is met een vonnis of uitspraak zal niet zo snel over onafhankelijkheid en klassejustitie gaan klagen, maar je kan en mag dit aspect natuurlijk niet uit het oog verliezen. De Nederlander kan er in toenemende mate steeds minder goed tegen zijn verlies, en sommige krijgen daardoor een totaal egocentrisch, verkokerd wereldbeeld. Een nog kleinere groep raakt tenslotte verstrikt in waanideeën en complottheorieën.

Bedenk ook dat rechters uiteindelijk ook gebonden zijn aan het recht en de wet, hoe onafhankelijk ze verder ook zijn. Als de wet het in een bepaalde zaak onmogelijk maakt het de klagende burger naar de zin te maken, dan kan de rechter daar ook niets aan doen. Lex dura sed scripta, niet waar?

Toch - dramatische wending - valt er over de (on)afhankelijkheid wel iets meer te vertellen - in mijn volgende posting
_________________
Liberae sunt nostrae cogitationes! - Cicero -

[Kafka]

Ik heb niet de gewoonte het met personen die al reeds mr. zijn het oneens te zijn maar voor dit geval maak ik een uitzondering.
Ik ben het dus écht niet eens met uw redenering.
Zoals ook in het filmpje aangehaald wordt, in het geval van de bouwfraude, kunnen rechtspersonen (en particulieren) bestrafd worden met een geld boete of tijdelijke vrijheidsstraf.
Maar waarom krijgen mensen die voor vele miljoenen gefraudeerd hebben een boete opgelegd die uiteindelijk relatief licht is in verhouding tot de mate van profijt die de desbetreffende (bouw)bedrijven hebben gehad bij (de niet zo) open aanbestedingen.
Er word dus wel rekening gehouden met de persoon die een delict begaan heeft, terwijl dit niet noodzakelijk is*.
Dat de Nederlandse rechter het over het algemeen helemaal niet slecht doet, en we in onze handen kunnen wrijven over de algemene objectiviteit en vakbekwaamheid van onze rechters staat buiten kijf.
Dit laat echter onverlet dat in sommige situatie's de Nederlandse rechter wel degelijk rekening houdt met de persoon van de verdachte(n).

U heeft natuurlijk gelijk dat het merendeel van de klagenden, mensen zijn die inderdaad niet hun gelijk krijgen.
Daarom bedoelde ik deze stelling ook meer in een academische omgeving.
Ongeachte de (materiële) situatie van een rechtzaak, is het een feit dat een rechter (heel) af en toe rekening houdt met de persoon van de verdachte en daardoor deze een lichtere straf oplegt dan strikt genomen normaal zou zijn.

Zou het niet zo kunnen zijn dat we in zulkssoortige situaties kunnen spreken over klassenjustitie?
_________________
Ich hab das forensische Sujet in meine surreale Welt transportiert und jeder, der behauptet, ich habe die zeitgenössische Justiz kritisiert oder wäre gar ihr Gegner, der hat meine Romane nie gelesen oder zumindest nicht verstanden...

[Machiel]

[Michèle]

Spannund! Ik kijk er naar uit!

[Kafka]

[Michèle]

Het begrip 'klassenjustitie' slaat toch op het feit dat alleen rijke mensen zich goede advocaten kunnen veroorloven en d.m.v. lobby gunstige uitspraken met de rechters kunnen bekokstoven e.d., terwijl De Gewone Man wegens geld- en connectiegebrek er vaak bekaaid afkomt?
Dat slaat toch niet op de strafmaat?

[Kafka]

Er is hier dus ook sprake van (financiële) macht.
Het OM heeft zich terdege gerealiseerd dat de bouwfraude aan onderzoek en rechtsgang ettelijke jaren zou kunnen duren waar zij niet de menskracht voor heeft.
Want ookal zou het onderzoek snel afgerond zijn, dan nog zou een Heymans of BAM een legertje advocaten kunnen optrommelen om een uitspraak te traineren.
En na een (negatieve) uitspraak alsnog alle mogelijke bezwaarschriftprocedure's hogerberoepprocedures en cassatieverzoeken kunnen indienen.
Dit zou er voor zorgen dat de frauderende bedrijven mogelijk alsnog niet veroordeeld (kunnen) worden.
Om dus te voorkomen dat de (financiële) macht van die grote bedrijven een reguliere rechtsgang verstoord doet het OM een schikkingsaanbod.
Dit was echter wel zó laag (oké 100,8 miljoen GULDEN is niet weinig maar toch) dat de desbetreffende bouwbedrijven wel toe moesten stemmen.

Het eind van het liedje is dus dat het beginsel dat niemand voordeel mag hebben van zijn eigen misdrijven (ex turpi causa non oritur actio) geschonden wordt.
Want wat belet een bouwbedrijf om weer te frauderen, de straf die opgelegd is, is lager dan het eigen genoten voordeel.

Dus hier is naar mij mening wel degelijk sprake van klassenjustitie, maar ik zal er Machiel's scriptie eens op na slaan als ik die kan vinden in onze bibliotheek, want hij heeft er natuurlijk onderzoek naar gedaan.
_________________
Ich hab das forensische Sujet in meine surreale Welt transportiert und jeder, der behauptet, ich habe die zeitgenössische Justiz kritisiert oder wäre gar ihr Gegner, der hat meine Romane nie gelesen oder zumindest nicht verstanden...

[Machiel]

[Machiel]

(vervolg)

Er is de afgelopen decennia enorm veel veranderd rond de begrippen onafhankelijkheid en onpartijdigheid van rechters. Er wordt ook veel zwaarder aan getild dan zeg 30, 40 jaar geleden, toen het gezag van de magistratuur bij wijze van spreken nog geheel "Dieu Donner" (van God gegeven) en boven elke twijfel verheven was.

Een goede richtlijn bij het bestuderen van deze problematiek vormen de uitspraken van het Eurpese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) te Straatsburg in zaken over art. 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Op grond van art. 6 hebben mensen namelijk recht op een onafhankelijke en onpartijdige rechter ("Fair Trial") en daar is aardige jurisprudentie over.

Het EHRM heeft de begrippen onafhankelijkheid en onpartijdigheid allereerst uit elkaar getrokken en gescheiden. Het eerste is een formeel beginsel, het tweede een materieel beginsel, aldus het Hof, even grof gesproken.

Vervolgens is het EHRM met de onafhankelijkheid vrij snel klaar: daarvan is sprake als de formele positie van de rechter voldoende waarborgen heeft om als zodanig ("onafhankelijk") te functioneren. Dus dan moet je denken aan machtenscheiding, wijze van benoeming van rechters, zijn rechters voor het leven benoemd e.d.

Een klacht omtrent de onafhankelijkheid van de Nederlandse rechter is nog nooit ondersteund door het EHRM. Met het formele kader zit het dus kennelijk wel goed. Wel is in 1986 door het EHRM in de beroemde Benthemzaak het zogenaamde Kroonberoep onderuit gehaald. In die zaak kwam men aan de toets aan de onafhankelijkheidseis niet eens toe; het EHRM meende dat bij het Kroonberoep - een beroepsprocedure bij het hoogste bestuursorgaan - niet eens sprake is van rechtspraak in de zin van art. 6 EVRM.

Toch is Benthem een aardig bruggetje naar de materiële eis van onpartijdigheid, want partijdigheid was eigenlijk de klacht in die zaak.

De (on)partijdigheid van rechters is al diverse malen onderwerp geweest van geschillen voor het EHRM. Nu is partijdigheid een heel moeilijk begrip: het speelt zich voor het grootste deel af in het hoofd van de rechter. Afgezien van echte, flagrante of openlijke partijdigheid (wat gelukkig nauwelijks voorkomt, hier in Nederland volgens mij nog nooit) is partijdigheid als zodanig nauwelijks te bewijzen. Daarom heeft het Hof de leer van de objectief gerechtvaardigde vrees voor partijdigheid ontwikkeld. Zodra een dergelijke vrees is vastgesteld, is er in principe sprake van schending van het recht op een eerlijk proces.

Om allerhande klachten van querulanten en uit frustratie af te vangen zit de kneep natuurlijk in het vaststellen van een objectief gerechtvaardigde vrees. Daar heeft het Hof inmiddels een aantal lijnen voor uitgezet en daarbij draait het inderdaad met name om de vroegere functies en nevenfuncties van rechters. Bepalend voor de vraag of de vrees van de appellant voor partijdigheid objectief gerechtvaardigd is, is het antwoord op de vraag of bedoelde functies een verband hebben met de inhoud van de zaak.

De omvang van dat begrip "verband" is nog niet helemaal helder. Soms is een bijzonder exact verband geëist (bijvoorbeeld bij de regel dat een rechter niet over zijn eigen vonnis in hoger beroep mag oordelen, of dat een lid van de Raad van State niet mag oordelen in zaak waarin een wet speelt waar hij of zij eerder een advies over heeft afgegeven) soms wordt dat verband ruimer uitgelegd, vooral bij nevenfuncties als commissariaten en bestuursfuncties. En uiteraard: hoe ruimer de uitleg van het begrip verband tussen zaak en functie, hoe groter de kans op schending van art. 6 EVRM.

Voor zover ik weet is slechts enkele malen een zaak tegen Nederland gewonnen wegens partijdigheid van de rechter, danwel de geobjectieveerde vrees daarvoor. In de zaak Kleyn van mei 2003 over de Betuwelijn heeft het Hof impliciet aangegeven dat de wijze waarop de Raad van State als hoogste bestuursrechter functioneert mogelijk ("theoretisch") het risico in zich heeft dat daar in de toekomst in een voorkomend geval een geobjectiveerde vrees voor partijdigheid zal worden aangenomen. Inmiddels is door de regering al aangekondigd dat in de werkwijze van de Raad meer waarborgen zullen worden opgenomen.

Tot slot: rechters mogen lid zijn van een politieke partij, zij het met enige discretie. Dat is ook logisch want een verbod daarop heeft geen enkele zin: men kan zich ook met een politieke partij verbonden voelen zonder feitelijk lid te zijn. En daarmee ben ik terug bij het begin: onpartijdigheid is iets wat begint in het hoofd van de rechter, het moet echt deel uitmaken van zijn persoonlijkheid.

En wij moeten een beetje vertrouwen hebben. Rechters zijn namelijk net mensen en staan net als ieder ander bloot aan ontelbare invloeden. Lang niet al die invloeden kun je gelijk als "partijdigheid" aanmerken. Doe je dat wel dan maak je uiteindelijk het functioneren van de rechtstaat onmogelijk.

Want Donner had gelijk: als je maar lang genoeg schopt gaat alles kapot.
_________________
Liberae sunt nostrae cogitationes! - Cicero -

[Kafka]

Je hebt me nog niet volledig overtuigd Machiel, maar je hebt op zich wel goede argumenten om mijn eigen standpunt mogelijk te herzien.
_________________
Ich hab das forensische Sujet in meine surreale Welt transportiert und jeder, der behauptet, ich habe die zeitgenössische Justiz kritisiert oder wäre gar ihr Gegner, der hat meine Romane nie gelesen oder zumindest nicht verstanden...

[Machiel]

[Kafka]

Je hebt me alsnog overtuigd dat er inderdaad geen partijdigheid in het Nederlandse rechtssysteem bestaat.
Maar ik blijf het onrechtvaardig vinden dat die bouwbedrijven er zo makkelijk vanaf komen.
Ik snap natuurlijk wel dat een andere oplossing vrijwel onmogelijk maar toch...
Dát is nou een goede reden voor mij om rechten te studeren, om zulke misstanden aan te pakken.
_________________
Ich hab das forensische Sujet in meine surreale Welt transportiert und jeder, der behauptet, ich habe die zeitgenössische Justiz kritisiert oder wäre gar ihr Gegner, der hat meine Romane nie gelesen oder zumindest nicht verstanden...

[Denise]

Is het nu afgesloten? Ik denk over dit soort dingen nog niet echt na hoor, misschien nog iets te kort rechtenstudente. Het begon me een beetje te duizelen bij jullie pagina's van argumenten.... Hhet is gebeurd. Gebeurd is gebeurd. Jammer dan. Volgend onderwerp?

Groetjes,
Denise

[Kafka]

Ik denk over dat soort dingen ook pas sinds kort na hoor, naar aanleiding van Rechtsfilosofie A (2e jaarsvak) denk ik vaker na over wat recht eigenlijk is, wat de bedoeling is, en wat ik eigenlijk vindt wat recht is.

Op het moment dat je voor jezelf hebt uitgemaakt wat jij denkt dat recht is dan is een soort gelijke discussie als hiervoor juist wel interessant.
_________________
Ich hab das forensische Sujet in meine surreale Welt transportiert und jeder, der behauptet, ich habe die zeitgenössische Justiz kritisiert oder wäre gar ihr Gegner, der hat meine Romane nie gelesen oder zumindest nicht verstanden...