Invoering relativiteitseis in het bestuursrecht

[Xman83]

Hallo allemaal,

ik ben beetje nieuw hier op het forum maar ik hoop met deze stelling een leuke nieuwe bijdrage te leveren aan dit forum.

Ik moet voor mn studie samen met 2 anderen onderzoek doen naar of het mogelijk en nuttig is om een relativiteitseis in te voeren, zoals we die ook kennen in het 6e BW, in het bestuursrecht. Dit zou een oplossing kunnen zijn voor procedures die worden aangespannen tegen bijvoorbeeld een garagehouder die tegen een bouwvergunning gaat procederen van een garagehouder die een nieuwe zaak wil starten naast hem. Wanneer het hier eigenlijk gaat om het belang van concurentie en niet omdat die garagehouder nou zo streng is met bouwvergunningen.

dus stelling: zou het een goed idee zijn om zo'n relativiteitseis in te voeren in het bestuursrecht.

Ik ben daarom benieuwd naar de meningen van de leden van dit forum. Ik wil dan deze meningen in mijn groepje gooien zodat we er mogelijk wat mee kunnen doen.

Groetjes,

[Marco S]

Even ter voorbereiding van mijn mening: toetst de bestuursrechter nu volledig het besluit van een bestuursorgaan of alleen marginaal?
_________________
Waarvan akte!

[Suijkerbuijk]

De bestuursrechter toetst het besluit volledig aan het recht, maar het gevoerde beleid van het bestuursorgaan wordt alleen marginaal getoetst. De rechter mag geen bestuursorgaan gaan spelen.

[Xman83]

als aanvulling op het belanghebbendevereiste

[Suijkerbuijk]

Als aanvulling zie ik er niet veel heil in. Dat zou betekenen dat er door de rechter dubbel getoetst moet gaan worden.
Stap 1) is de bezwaarmaker objectief gezien belanghebbende?
Stap 2) heeft de bezwaarmaker belang bij de door hem aangegeven standpunten?
Hierdoor blijven enerzijds blijven enerzijds bezwaarmakers met relevante bezwaren maar die niet aangemerkt worden als belanghebbende met lege handen staan, en terwijl een belanghebbende wordt beperkt in de door hem op te voeren standpunten.

Ook zit er al een vangnet ingebouwd dat standpunten natuurlijk wel relevant moeten zijn voor de te nemen beschikking.
Als een extra garage naast zijn deur niet in strijd is met het bestemmingsplan kan de garagehouder in het voorbeeld niet aanvoeren dat er hem concurrentie wordt aangedaan, de bouwvergunning wordt niet gebaseerd op de vraag of er al dan niet concurrentie wordt gedaan aan bestaande zaken. Maar de garagehouder kan wel belang hebben bij andere relevante standpunten, zoals de eisen van welstand.

Als vervanging van het belanghebbende-vereiste is er misschien wat voor te zeggen.
_________________
That information is on a want-to-know basis, and trust me...you don't want to know.

[AJvH]

Voor je onderzoek zal het wel mosterd na de maaltijd zijn, maar voor de discussie hopelijk een welkome bijdrage.

Het invoeren van het relativiteitsvereiste zou kunnen leiden tot het vaker in stand houden van gebrekkige besluiten. Bijv: aan de vergunning kleeft een gebrek op het gebied van RO, maar een concurrent die bezwaar wil maken is niet-ontvankelijk en andere evt. belanghebbenden voelen niet de behoefte om bezwaar te maken. Het gevolg is dat het gebrekkige besluit in stand blijft.

Daarnaast zou er een extra toetsing moeten plaatsvinden van bezwaarschriften. Het belanghebbende-vereiste en het relativiteitsvereiste. Dat kost weer meer tijd en levert mogelijk meer procedures op. Dus ik be tegen het relativiteitsvereiste in het bestuursrecht.

[cia76]

Iemand is o.a. belanghebbende als hij een persoonlijk belang heeft (dat zich onderscheidt van anderen) ook al is zijn feitelijk belang op andere gronden gebaseerd dan de basis waarop hij als belanghebbende wordt aangemerkt. Een relativiteitsvereiste als aanvulling zou dus een strengere controle opleveren of iemand als belanghebbende kan worden aangemerkt. Je zult dan dus niet met objectieve maatstaven gaan toetsen of iemand belanghebbende is maar naar zijn bezwaar kijken en dan bezien of dat onder de belanghebbendheid valt (in plaats van wel in zijn bezwaar ontvangen maar zijn argumenten als ongegrond verklaren). Het is nogal een grote verandering dat een hoop haken en ogen met zich brengt. Ik zou me dan eerst afvragen wat het bezwaar is tegen de huidige theorie. Dat is niet verwoord in de stelling en persoonlijk zie ik het niet.

[StevenK]

Relativiteitseis lijkt mij slecht. Het abstracte belanghebbende begrip is juist positief omdat het ervoor zorgt dat de formele kant van besluiten, ook wanneer er geen directe benadeling plaats vindt, getoetst wordt.

Daarnaast is het zo dat wanneer het probleem niet zwart/wit is, maar gaat om een belangenafweging ('mag deze vrijstelling wel verleend worden') het toch al gaat om de afweging van de concrete belangen en er dus feitelijk al een relativiteitseis is.

[cia76]

[bona fides]

[AJvH]

[cia76]

AjvH heeft de doorvertaling van relativiteitseis naar het bestuursrecht inderdaad beter gedaan dan ik. Het zou dus betekenen dat je belanghebbendheid (ook) laat afhangen van de bevoegdheid en de beheerstaak van het bestuursorgaan op basis waarvan hij een besluit neemt. Dus als er belangen zijn waarin die behartiging van de belangen ten aanzien van de beheerstaak c.q desbestreffende wet niet voorziet zou er geen belanghebbendheid zijn en dus een niet ontvankelijkheidsbeslissing op volgen. Of dit gewenst is is dan inderdaad zeer de vraag.

Dat brengt mij gelijk tot een vraag waar ik al een paar dagen mee in mijn hoofd loop (ik heb maandag namelijk tentamen bestuursrecht).
Een bestuursorgaan moet belangen afwegen (artikel 3:4 Awb). Hij moet belangen die hij behartigd ivm de beheerstaak die hem bij desbetreffende wet is gegeven afzetten tegen individuele belangen (van bijvoorbeeld belanghebbenden). Dus het (bijzondere) algemene belang versus andere belangen. Maar ik ben even de weg kwijt als het gaat over welke andere belangen dan wel bij zijn besluit moeten / mogen worden betrokken en welke niet? Hier lijkt een spanningsveld te zijn ontstaan tussen 3:3 (detournement de pouvoir) en 3:4 (belangenafweging) van de Awb.

[StevenK]

[bona fides]

Art 3:4 lid 1 Awb zegt dat het bestuursorgaan alle (rechtstreeks betrokken) belangen moet afwegen, voor zover uit de wet of de aard van de bevoegdheid geen beperking voortvloeit. In het verbod op détournement de pouvoir zou je inderdaad een beperking kunnen lezen tot die belangen die de wettelijke regeling beoogt te beschermen. Maar zo strikt is het ook niet helemaal. Paragraaf 7.27 van Konijnenbelt heeft een uitgebreide discussie over dit punt. De conclusie is min of meer:

a. als de wetttelijke regeling zegt: "alleen weigeren op 1 van de volgende gronden...", dan moet het bestuursorgaan zich daar aan houden.
b. bij de vraag naar de toelaatbaarheid ten principale van het verlenen van de vergunning, spelen alleen de belangen mee van de aanvrager en de belangen die de wettelijke regeling beoogt te beschermen.
c. als uit a en b volgt dat de vergunning in beginsel kan worden verleend, worden de belangen van de toekomstige vergunninghouder afgewogen tegen de belangen van de belanghebbenden bij de vaststelling van de vergunningsvoorschriften.
d. als voor sommige van die belangen een andere wettelijke regeling bestaat, moeten die echter in c buiten beschouwing worden gelaten.
e. de wettelijke regeling waarop de vergunning berust kan de grenzen ruimer of enger stellen.

Het specialiteitsbeginsel zegt dat in de overweging slechts die belangen betrokken mogen worden, die de wettelijke regeling beoogt te beschermen. In zijn algemeenheid geldt dit beginsel in het bestuursrecht dus niet.


Het specialiteitsbeginsel zou een soort relativiteitsvereiste zijn vanuit het gezichtspunt van het bestuursorgaan (dat immers die belangen behartigt waar de wettelijke regeling voor is geschreven).

Schutznormleer is volgens mij een andere benaming voor het relativiteitsvereiste waaraan een belanghebbende (en zijn inhoudelijke bezwaar) moet voldoen, ofte wel de relativiteitseis waar dit topic over begon. Zie bijvoorbeeld paragraaf 14.21 van Konijnenbelt. Zo'n eis zou op 2 manieren kunnen worden ingevoerd:
1. als onderdeel van de belanghebbende-toets, dus een ontvankelijkheidsvereiste.
2. als onderdeel van de inhoudelijke toets, dus een gegrondheidsvereiste.

Als voor de eerste mogelijkheid wordt gekozen, geeft dit de mogelijkheid om bij de burgerlijke rechter alsnog je gelijk te halen. Dat is weinig zinvol.
De tweede mogelijkheid leidt ook tot vreemde gevolgen. Bijv. belanghebbenden A en B vinden ieder een gebrek aan het besluit, alleen het gebrek dat A vindt beschermt het belang van B, en het gebrek dat B vindt beschermt het belang van A. Beide bezwaren moeten nu ongegrond worden verklaard, omdat de verkeerde belanghebbende het inbrengt.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet.

[cia76]

Da's een mooie uiteenzetting van Konijnenbelt. Maar wat bedoeld ie met het onder E gestelde? Welke grenzen kan desbetreffende wet ruimer of enger stellen?