Hulp bij stelling inzake pijlers democratische structuur EU

[Robert Kool]

Hoi,
Ik kreeg de volgende stelling voor mijn neus geduwd en moet er nu een essay over schrijven. Ik ben nu zo goed ingelezen dat ik door de bomen het bos niet meer zie en niet weet waar ik moet beginnen;

"Bij het verdrag van Maastricht is de Europese Gemeenschap uitgebreid tot de Europese Unie. Het oprichten van de tweede en derde pijler hebben de democratische structuur van de EU onaanvaardbaar aangetast, omdat de besluitvorming in deze pijlers uitsluitend ligt bij de Raad van Ministers en er geen toetsing kan plaatsvinden door het Europese Hof van Justitie. Daarom dient ook voor deze pijlers de Co-decisieprocedure te worden ingevoerd."

Elk aanzetje is welkom,
Rob

[Duch]

Degene die de stelling heeft bedacht doelt vast op de gedachte dat democratische legitimatie van onder de tweede en derde pijler genomen besluiten zou ontbreken doordat het Europees Parlement geen beslissende invloed heeft op de totstandkoming van die besluiten. Bedenk echter wel dat unanimiteit ook democratische legitimatie van de nationale parlementen met zich meebrengt.

Heb je hier wat aan?
_________________
This is a court of law young man, not a court of justice
- Oliver Wendell 'the great dissenter' Holmes -

[jvdl]

Al is sinds het Verdrag van Amsterdam vwb de derde pijler toch wel enige verbetering gekomen.
Het HvJ is de bevoegdheid verleend om zich bij wijze van prejudiciële beslissing uit te spreken over de geldigheid en uitlegging van kaderbesluiten, besluiten en uitvoeringsmaatregelen en de uitlegging van overeenkomsten, althans voor zover de betrokken lidstaat de bevoegdheid van het Hof heeft aanvaardt.
Of is je eindpunt van het essay enkel tot het Verdag van Maastricht bedoeld?

[Robert Kool]

Beiden bedankt voor jullie reactie,
Ik ben net terug van mijn werk en heb nog niet echt tijd gehad om jullie reacties goed te vewerken...desalniettemin lijkt het mij dat ik de stelling van twee kanten moet gaan benaderen. Zaken die behandeld worden in de tweede en derde pijler liggen vaak gevoelig en wellicht willen de betrokken lidstaten daarom, ondanks de unanimiteit bij de besluitvorming, niet teveel inmenging van het Hof riskeren. Bovendien heb ik begrepen dat er tegenwoordig veelal gewerkt wordt met de "open coordinatiemethode" en de "best practice'' methodiek. Hierop heeft volgens mij het Hof ook geen grip.
Daar tegenover is het standpunt van het Hof ook goed te begrijpen, er zou toch een vorm van controle moeten zijn.
Maar goed, ik ga morgen verder, nogmaals bedankt,
Rob

[Marco Knol]

[bona fides]

Dat dit in de praktijk ook gebeurt blijkt uit de affaire Brinkhorst rond de richtlijn over softwareoctrooien. Hoe het er in de raad van ministers precies aan is toegegaan is zo te zien een groot schimmenspel.

Uiteindelijk knalde het voorstel voor de richtlijn in het Europees Parlement volledig uit elkaar, maar het ging hier dan ook om de co-decisieprocedure.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet.

[Marco Knol]

Inderdaad. En waarom zou minister Donner onlangs met een zeer duidelijke opdracht over de pensioenrichtlijn naar Brussel zijn gezonden? De affaire Brinkhorst was niet de eerste en zal bij de huidige beslissingsprocedures niet de laatste zijn.

Sommigen hanteren het argument dat het nationale parlement dan de betreffende minister naar huis kan sturen. Dat argument gaat echter voorbij aan het feit dat het land dan al gebonden is.

Het lijkt ook weinig begrip te hebben voor bijvoorbeeld parlementaire verhoudingen in landen met een evenredigheidsstelsel.
Of het feit dat bijvoorbeeld, zoals in NL de laatste jaren het geval is, te pas en te onpas gedreigd wordt met het opstappen van de gehele regering.
Of dat in landen zoals NL verdragsrechtelijke/internationale bepalingen rechtstreekse werking kunnen hebben.

Kortom, nationale parlementen reageren in de praktijk lang niet altijd zoals wenselijk zou zijn.

Wat ik mij in deze wel afvraag, met de jurisprudentie van het Internationaal Gerechtshof terzake in het achterhoofd, hoe de situatie zou zijn indien het nationale parlement luid en duidelijk aan de gesprekspartners zou laten weten wat het mandaat is, dat de minister dat mandaat niet kan overschrijden zonder voorafgaande toestemming en dat alle eventuele overschrijdingen die toch gemaakt zijn onderworpen zijn aan instemming van het parlement?

In zo'n geval kunnen de andere partijen m.i. toch moeilijk volhouden dat zij er op mochten vertrouwen dat de minister handelde binnen zijn bevoegdheid.

[arizona]

[Duch]

[Duch]

[bona fides]

[Duch]

T.a.v. derdepijlerbesluiten heeft Nederland een voorbehoud gemaakt. De minister mag pas over derdepijlerbesluiten onderhandelen als hij daarover eerst met de Kamers heeft gesproken. Ik geloof dat de Kamers daarbij ook echt de bevoegdheid hebben de minister voor te schrijven wat hij wel en niet mag doen.

Ik zie het punt wel wat Marco aandraagt, en tot op zekere hoogte heeft hij feitelijk gezien gelijk. Daarom ook mijn reactie hierboven. Ondanks het feit dat het niet helemaal realistisch is, wordt toch breed aangenomen dat legitimatie van Uniebesluiten, waarbij bij unanimiteit wordt besloten, plaats vindt door de nationale parlementen. Ik heb hier de bronnen niet bij de hand dus moet ik het even doen met wat ik me ervan kan herinneren. Het Bunderverfassungsgericht stelt in het Maastricht Urteil dat een zeker invloedverlies van de parlementen onvermijdelijk is bij internationale organisaties, zoals de EU in zijn visie is. Desondanks neem het aan dat democratische legitimatie toch plaats vindt langs de weg van de nationale parlementen. Als ik het me goed herinner zegt Kiiver dat ook in zijn dissertatie.

Je kan de invloed wel te weinig vinden, maar dat neemt niet weg dat er democratisch gelegitimeerd wordt. Je hebt er echt een Duitse visie op democratie voor nodig om te vinden dat het parlement ook echt zelf de dingen moet beslissen. Nederlanders vinden volgens mij dat zolang het parlement beslissende invloed kan hebben, er geen probleem is (zie trouwens ook in die zin het debat dat Balkenende onlangs had met het EP; daar zei DeHaene precies dat). Als de parlementen niet tevreden zijn met wat er besloten is sturen ze de minister maar weg. Ze kunnen zelf beslissen het door Marco genoemde onderhandelingsargument wel of niet te accepteren. Daar komt bij dat in de nationale situatie de parlementen ook lang niet zelf alles kunnen beslissen en ze heel vaak ook weinig zicht hebben op wat er precies gebeurt. Dit argument wordt maar ten dele ontkracht door te wijzen op het feit dat eenmaal besloten, Nederland er niets meer aan kan doen. Nederland kan er namelijk in veel gevallen voordat het besluit wordt genomen ook niets alleen aan doen.

Ik vind overigens het verschil tussen het hebben van een geheimhoudingsplicht en het ontbreken van de Europese WOB weldegelijk van belang.
_________________
This is a court of law young man, not a court of justice
- Oliver Wendell 'the great dissenter' Holmes -

[Marco Knol]

Ik ben inderdaad niet altijd even aardig. Dat komt soms goed van pas als de knuppel in het hoenderhok gegooid moet worden. En soms is het gewoon leuk .

Het verschil tussen een europese WOB en de geheimhoudingsplicht lig ik inderdaad niet wakker van. Het is wat mij betreft een futiel verschil in doctrine al ben ik me er wel degelijk van bewust dat het juridisch wel uitmaakt.

Dat "Europa" democratisch gelegitimeerd is wil ik wel in mee. Anderzijds valt ook met argumenten de stelling wel te verdedigen dat "Europa" dat absoluut niet is. De SP is hier erg bedreven in.

Al met al hang ik een heel simpele stelling aan; datgene wat in "Europa" wordt besloten door raad of commissie dient goedgekeurd te worden door het EP, en datgene wat op nationaal niveau besloten wordt dient goedgekeurd door het nationale parlement.

Op dit moment, linksom of rechtsom, gaapt er een gat tussen wat het EP kan en mag goedkeuren en wat de nationale parlementen kunnen en mogen goedkeuren.

De 1e pijler is een zootje met al dan niet vetorecht etc etc. In ieder geval is daar nog veelal sprake van co-decisie. De 2e pijler, unanimiteit ok, maar daar hebben we nog steeds het probleem dat een minister zich kan verschuilen achter z'n collega's. In de 3e pijler is dat nog een graadje erger, want voor een groot deel van de besluiten aldaar geldt besluitvorming bij gekwalificeerde meerderheid. Het EP mag adviseren en wordt zelfs geraadpleegd zo nu en dan. Hoera. De nationale parlementen hebben hun zeggenschap reeds uit handen gegeven.

Natuurlijk kun je allerlei "constructies" bedenken en opnoemen waardoor er wel, althans juridisch, democratische legitimiteit is voor alles wat "Europa" is. Het probleem is echter dat bij veel van die contructies de daadwerkelijk door de bevolking/electoraat gevoelde legitimiteit een andere is dan de juridische legitimiteit. De sociologische legitimiteit en de juridische legitimiteit sporen niet meer. Op den duur heeft dan toch echt de laatste een probleem.

Dat unanimiteit democratische besluitvorming impliceert blijft wat mij betreft te kort door de bocht. Op z'n minst zou unanimiteit dan ook consensus moeten impliceren. Gezien ook bijvoorbeeld de woedende Verhofstadt afgelopen weekend kun je je afvragen of daarvan sprake is.

Natuurlijk zouden nationale parlementen meer werk moeten maken van de EU en aldus invloed uitoefenen. Nationale parlementen zouden best wel eens meer hun tanden mogen laten zien door inderdaad achteraf een minister naar huis te sturen. Maar goed, van de parlementaire verhoudingen in NL wordt ik wat dat betreft ook niet blij, en inderdaad, dat zou wat mij betreft moeten veranderen.

[Duch]

Volgens mij is het jou meer te doen om legitimniteit in politicologische zin dan in juridische zin.

Dat 'besluiten van de EU' door de burgers niet als legitimiem gevoeld worden lijkt me waarschijnlijk, maar aangezien ik jurist ben kan ik dat niet wetenschappelijk verantwoord vaststellen. Het feit dat bij de verkiezingen van het EP maar 45% van de burgers op komt lijkt me een goede aanzijwing voor de zwakke legitimatie van dat orgaan.

Dat er in politieke democratische zin van alles mis is met de EU ben ik zo met je eens, maar dat betekent niet direct dat er ook in juridische zin van alles mis is. Volgens mij moet je vermijden normen uit feiten af te leiden (want zo het al kan is dat hoogst problematisch), en kunnen we constateren dat de jurist met ficties werkt. Zo'n fictie is in dit geval bijvoorveeld dat besluitvorming bij unanimiteit consensus meebrengt, hetgeen op zijn beurt democratsiche legitmatie over de band van de nationale parlementen meebrengt.

Weet je trouwens heel zeker dat er in de derde pijler veel bij gekwalificeerde meerderheid wordt besloten? Ik ben daar nog niet zo in thuis, maar ik dacht juist dat in de derde pijler (zo ongeveer) alles bij unanimiteit besloten wordt.
_________________
This is a court of law young man, not a court of justice
- Oliver Wendell 'the great dissenter' Holmes -

[Duch]