|
Afdrukken Rechtenforum.nl -> Staatsrecht |
Geplaatst: do 22 nov 2007 18:23—
|
Ey,
Ik ben geen jurist, en kan zodoende ook geen dingen (goed) juridisch onderbouwen. Maar tot zover ik weet mag een Nederlandse rechter geen wetten toetsen aan de grondwet omdat (?) de wetgevende macht, de Eerste en Tweede Kamer, geacht worden zich aan de grondwet te houden. In het al dan niet extreme en zeer hypotetische geval dat dit niet gebeurd. Dient men zich dan wel aan deze ongrondwettelijke wet te houden? En, aan welke wet dient de rechter zich te houden, indien de ongrondwettelijke wet 'overtreden' zou zijn. Indien dit de grondwet is, is er dan niet alsnog sprake van een toetsingsrecht van de 'normale' (?) wet aan de grondwet? Bvd, Freak |
Geplaatst: do 22 nov 2007 19:13—
Klopt. Dit verbod aan de rechter om wetten (en verdragen) aan de grondwet te toetsen is neergelegd in art. 120 Gw. Met "wetten" wordt hier bedoeld: formele wetten. Dit zijn de wetten die worden aangenomen door regering en het parlement (dus "echte" wetten). Het verbod geldt niet voor lagere wetgeving zoals bijv. gemeentelijke verordeningen (APVs). Het idee achter art. 120 Gw is inderdaad dat de formele wetgever geacht wordt zich aan de Grondwet te houden.
Het toetsingsverbod houdt in dat de rechter iedere (formele) wet als verbindend moet beschouwen. Strijd met de grondwet is daarom geen reden om je niet aan zo'n wet te hoeven houden. (Ik formuleer zo voorzichtig omdat een formele wet waarvan de toepassing in strijd zou zijn met een een ieder verbindende verdragsbepaling, buiten toepassing moet worden gelaten. Voorbeeld: stel er wordt een wet aangenomen die het mensen met blauwe ogen verbiedt over straat te lopen. Deze wet is in strijd met art. 1 Gw (gelijke gevallen moeten gelijk behandeld worden), maar daar mag de rechter zich dus niet aan storen. Maar de rechter moet de wet wel buiten toepassing laten wegens strijd met art. 26 IVBPR (een verdragsbepaling die ongeveer hetzelfde zegt als art. 1 Gw).)
De rechter mag niet bepalen dat een wet ongrondwettelijk is, dus de rechter zal formeel niet te maken krijgen met overtreding van een ongrondwettelijke wet. |
Geplaatst: do 22 nov 2007 19:58—
|
Dus wanner er een formele wet wordt aangenomen en van kracht wordt welke 'indruist' (?) tegen de grondwet waarbij tevens geen (internationale) verdragen zijn die 'betrekking' hebben tot deze wet, dan is een ieder die zich in Nederland bevind aan die wet gebonden tenzij deze wet dat anders bepaalt?
Zoja, dan is dit toch een enorm (theoretisch) probleem van/binnen de rechtstaat? Immers, het trias-politica principe kan hiermee worden ondermijnd. Ik neem aan dat er niet voor elk artikel in de grondwet een internationaal verdrag bestaat. Stel dat er geen internationale verdragen zouden zijn, dan kan de wetgevende macht gewoon een formele wet maken welke bepaalt dat de controlerende macht geen enkele rechtsbevoegdheid heeft, en zou het complete justitiele apparaat overbodig zijn? |
Geplaatst: do 22 nov 2007 20:40—
|
Dat is inderdaad een (theoretisch) gevaar. Wetten die zijn vastgesteld door regering en Staten-Generaal zijn formeel niet in strijd met de grondwet. De enkele vaststelling van de wet brengt dit met zich mee op grond van het toetsingsverbod.
Zouden de meerderheid van de Tweede en Eerste Kamer en de regering gek genoeg zijn de rechtelijke macht af te schaffen, dan lijkt dat wel ongrondwettig, maar is het dat formeel niet, omdat de wet formeel wordt geacht in overeenstemming te zijn met de grondwet. Het is een gevaar dat weliswaar duidelijk aanwezig is, maar door de meerderheid van de partijen minder groot wordt geacht dan het gevaar dat de mogelijkheid van toetsing met zich mee zou brengen. Daar bestaan uiteraard meerdere argumenten voor, maar een ervan is dat als de rechter wel zou mogen toetsen, de wetgever dan in de praktijk naar de uitleg van de grondwet moet luisteren die de rechter eraan geeft. Los van het feit dat rechters zich ook kunnen vergissen, is het argument dan dat het democratischer is als de uitleg van de regering en het parlement (samen) de doorslag geeft. |
Geplaatst: do 06 dec 2007 4:03—
|
Aha, toch eens een juridisch probleem dat we volgens mij in België béter hebben opgelost!
In 1980 werd in België een zogenaamd Arbitragehof opgericht, wat onlangs werd omgedoopt tot het Grondwettelijk Hof. Het is een rechtscollege sui generis dat resorteert onder de rechterlijke macht (tenminste, wat betreft de afdeling wetgeving). In 1988 kreeg het een beperkte toetsingsbevoegdheid met de grondwet. Bij de afkondiging van een nieuwe wet begint een verjaringstermijn te lopen binnen dewelke elke burger die een belang kan aantonen een vordering tot vernietiging kan inleiden bij het Arbitragehof. Ongeacht de verjaringstermijn moet elke rechter een prejudiciële vraag stellen aan het arbitragehof indien één van de partijen in een geding meent dat een wetsbepaling in strijd is met de grondwet (behalve indien die eis prima facie ongegrond blijkt natuurlijk). Met andere woorden: niet de feitenrechter beslist of een wet al dan niet strijdig is met een grondwetsartikel, maar een onafhankelijk rechtscollege. Een arrest van het Grondwettelijk Hof geldt erga omnes (tegenstelbaar aan iedereen) ipv inter partes. Dit betekent dat elke rechter dit arrest moet respecteren en de betreffende wet naast zich neer moet leggen. Er berust geen verplichting op de wetgever om die wet dan ook op te heffen, maar dat wordt natuurlijk wenselijk geacht. Het Arbitragehof heeft zich, sinds zijn ontstaan, meerdere keren kritisch opgesteld tav zowel de Uitvoerende Macht, de Wetgevende Macht en zelfs de Rechterlijke Macht (mbt een aantal dossiers gaat de rechtspraak van het Arbitragehof lijnrecht in tegen die van het Hof van Cassatie...). En hoewel ze de iure slechts tegen een beperkt aantal artikelen uit de grondwet kan toetsen, wordt algemeen aanvaard dat het Hof de facto via een omweg langs het gelijkheidsbeginsel, wetten tegen elk grondwetsartikel toetst. Het Grondwettelijk Hof (sorry, ik sprak nog in oude termen besef ik plots   ) wordt algemeen aanvaard als een noodzakelijk orgaan dat de democratische waarborgen versterkt.
De regering Verhofstadt stelde in haar beleidsverklaring voorop het toenmalige Arbitragehof te hervormen tot een volwaardig Grondwettelijk Hof. Helaas, ze zijn er enkel in geslaagd de naam te veranderen en haar ambtstermijn is ondertussen verstreken. Het is de vraag of de volgende regering (als er ooit nog eens eentje komt  ) het Grondwettelijk Hof ook een volwaardige bevoegdheid zal geven - één bepaald arrest ligt tegenwoordig nogal gevoelig, nl. dat dat bepaalde dat de Federale kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde ongrondwettelijk verklaarde...
In ieder geval, ik ben voorstander van een Grondwettelijk Hof met volle bevoegdheden en vind het NLs systeem - in deze materie - maar niets! |
|
Rechtenforum.nl -> Staatsrecht
Tijden zijn in GMT + 2 uur |
|
|
© 2003 - 2005 Rechtenforum.nl