|
|
| Is invoering van het verschoningsrecht voor journalisten in de Nederlandse wet wenselijk? |
| Ja |
|
42% |
[ 3 ] |
| Nee |
|
57% |
[ 4 ] |
|
| Totaal aantal stemmen : 7 |
|
| Auteur |
Bericht |
flow
Leeftijd: 53
Geslacht: 
Sterrenbeeld: 
Studieomgeving (BA): EUR
Studieomgeving (MA): EUR
Berichten: 142
|
 Geplaatst: zo 27 mei 2007 16:19 Onderwerp: Verschoningsrecht voor journalisten |
   |
|
Zo’n drie weken geleden heb ik (als student van de EUR) de opdracht gekregen om positie in te nemen betreffende de vraag of invoering van een wettelijk verschoningsrecht voor journalisten wenselijk is. De opdracht is inmiddels geschreven en ingeleverd, ik heb de houding ingenomen dat invoering van dit recht in een formele wet wenselijk is. Daarbij ben ik echter op een vraag gestuit, waarover ik graag jullie mening zou horen. Het gaat om het volgende:
Uit mijn onderzoek is gebleken dat dit verschoningsrecht volgens de Hoge Raad in het jaar 1996 werd erkend in het arrest (Van den Biggelaar) en wel nadat het de jaren daarvoor expliciet door de Hoge Raad werd ontkend (zie bijv. HR 11 november 1977, NJ 1978, 379). Aanleiding voor de aanvaarding van de Hoge Raad in 1996 was het twee maanden daarvoor uitgesproken EHRM-arrest Goodwin, waarin het EHRM dit verschoningsrecht had aanvaard. De Hoge Raad overwoog in Van de Biggelaar:
| Quote: | | dat moet worden aanvaard dat uit het eerste lid van artikel 10 van het EVRM voor een journalist in beginsel het recht voortvloeit zich te verschonen van het beantwoorden van een hem gestelde vraag […]. |
Het wetsartikel waarin het functionele verschoningsrecht is vastgelegd (artikel 218 Sv) bevat een open norm. De beroepsgroepen met een functioneel verschoningsrecht worden omschreven met:
| Quote: | | zij die uit hoofde van hun stand, hun beroep of hun ambt tot geheimhouding verplicht zijn |
Blijkens de literatuur zijn er twee criteria, namelijk ten eerste dat de geheimhouding voor de beroepsuitoefening noodzakelijk is en ten tweede dat het algemeen belang bij onbelemmerde uitoefening van dat beroep zwaarder weegt dan de waarheidsvinding in recht.
In de ‘Aanwijzing toepassing dwangmiddelen bij journalisten’ van het College voor procureurs-generaal valt op de eerste pagina te lezen:
| Quote: | | Journalisten hebben geen wettelijk verschoningsrecht. |
Ik vraag mij nu af, of deze stelling wel juist is. Zou van een wettelijk verschoningsrecht voor journalisten enkel sprake zijn geweest indien het expliciet op nationaal niveau formeelwettelijk geregeld was (of door de Hoge Raad uit artikel 218 Sv afgeleid was en niet uit artikel 10 lid 1 EVRM)? Met andere woorden: is de bindende verdragsbepaling waaruit dit recht voortvloeit, geen wettelijke grondslag?
_________________
pro proferentem |
|
|
|
|
 |
bona fides
Geslacht:
Studieomgeving (BA): UL
Studieomgeving (MA): UL
Berichten: 22893
|
| Geplaatst: zo 27 mei 2007 17:25 Onderwerp: Re: Verschoningsrecht voor journalisten |
|
|
| flow schreef: | In de ‘Aanwijzing toepassing dwangmiddelen bij journalisten’ van het College voor procureurs-generaal valt op de eerste pagina te lezen:
| Quote: | | Journalisten hebben geen wettelijk verschoningsrecht. |
Ik vraag mij nu af, of deze stelling wel juist is. Zou van een wettelijk verschoningsrecht voor journalisten enkel sprake zijn geweest indien het expliciet op nationaal niveau formeelwettelijk geregeld was (of door de Hoge Raad uit artikel 218 Sv afgeleid was en niet uit artikel 10 lid 1 EVRM)? Met andere woorden: is de bindende verdragsbepaling waaruit dit recht voortvloeit, geen wettelijke grondslag? |
Voor het gemak: Aanwijzing toepassing dwangmiddelen bij journalisten.
Ik denk dat je strikt genomen wel gelijk hebt. Zoals ook in de Aanwijzing valt te lezen leidt het EHRM uit art 10 EVRM een journalistiek verschoningsrecht af. Het artikel is een ieder verbindend, en dus wetgeving in materiële zin. Het journalistieke verschoningsrecht heeft dus een wettelijke grondslag. Het is dan niet helemaal vol te houden dat het niet gaat om een wettelijk verschoningsrecht.
Maar ik denk dat je de zin ook een beetje in de context van de Aanwijzing moet lezen. Het lijkt erop dat het College het verschoningsrecht voor journalisten wil constrasteren met het art 218 Sv verschoningsrecht voor specifieke beroepsgroepen. Het College merkt onder 4. op dat het verschoningsrecht voor die beroepsgroepen mogelijk is door zelfregulering binnen en beslotenheid van die beroepsgroepen. De groep van journalisten is echter open.
En dit brengt mij op de eerste gedachte die ik had bij het lezen van de titel van deze draad: is een journalist een persoon met een bepaald beroep, of is een journalist een persoon die een bepaalde activiteit uitoefent? Zeker tegenwoordig kan iedereen journalist zijn.
Het lijkt mij onjuist om het journalistieke verschoningsrecht van art 10 EVRM voor te behouden aan personen die ooit op enigerlei wijze tot het 'ambt' van journalist zijn toegelaten. En ik denk hier ook een goed argument voor te hebben: een besloten beroepsgroep van journalisten impliceert dat de overheid direct of indirect kan bepalen wie wel en wie niet journalist zijn. Dat lijkt mij strijdig met de journalistiek als onafhankelijke vierde macht binnen de rechtsstaat.
Ik denk daarom dat je journalisten als beroepsgroep op het punt van het verschoningsrecht niet gelijk kunt stellen met bijv. advocaten. Ik denk eerder dat het recht op bronbescherming een ieder toekomt die zich op journalistieke wijze uit. Iemand die voor een krant schrijft uit zich niet per definitie op journalistieke wijze.
Je paper heb ik overigens nog niet gelezen, dus wellicht kan het me nog overtuigen  .
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet. |
|
|
|
|
|
flow
Leeftijd: 53
Geslacht:
Sterrenbeeld:
Studieomgeving (BA): EUR
Studieomgeving (MA): EUR
Berichten: 142
|
| Geplaatst: zo 27 mei 2007 18:16 Onderwerp: |
|
|
| bona fides schreef: | | Ik denk dat je strikt genomen wel gelijk hebt. Zoals ook in de Aanwijzing valt te lezen leidt het EHRM uit art 10 EVRM een journalistiek verschoningsrecht af. Het artikel is een ieder verbindend, en dus wetgeving in materiële zin. Het journalistieke verschoningsrecht heeft dus een wettelijke grondslag. Het is dan niet helemaal vol te houden dat het niet gaat om een wettelijk verschoningsrecht. |
Ben blij dit te lezen!
| bona fides schreef: | Het lijkt mij onjuist om het journalistieke verschoningsrecht van art 10 EVRM voor te behouden aan personen die ooit op enigerlei wijze tot het 'ambt' van journalist zijn toegelaten. En ik denk hier ook een goed argument voor te hebben: een besloten beroepsgroep van journalisten impliceert dat de overheid direct of indirect kan bepalen wie wel en wie niet journalist zijn. Dat lijkt mij strijdig met de journalistiek als onafhankelijke vierde macht binnen de rechtsstaat.
Ik denk daarom dat je journalisten als beroepsgroep op het punt van het verschoningsrecht niet gelijk kunt stellen met bijv. advocaten. Ik denk eerder dat het recht op bronbescherming een ieder toekomt die zich op journalistieke wijze uit. Iemand die voor een krant schrijft uit zich niet per definitie op journalistieke wijze.
Je paper heb ik overigens nog niet gelezen, dus wellicht kan het me nog overtuigen . |
Ik vrees dat je mijn paper op dit punt niet tot andere gedachten zal brengen. Ik pleit daar voor invoering van een register door de Nederlandse Vereniging van Journalisten dat de beroepsgroep helder afbakent. Dat ontkracht je argument - dat ik overigens niet ongegrond vind - niet.
Maar uit de bronnen die ik raadpleegde, kreeg ik wel de sterke indruk dat het verschoningsrecht voor Journalisten in Nederland (mede met kijk op de ontkenning in de genoemde aanwijzing) zó controversieel is en toch met enige regelmaat niet door rechters wordt gerespecteerd, dat ik denk dat een nadrukkelijke wettelijke regeling noodzakelijk is. En dan lijkt een register wellicht toch de enige remedie - hoe onbevredigend deze oplossing ook is, het lijkt me beter dan de huidige situatie.
_________________
pro proferentem |
|
|
|
|
|
tikSimone
Leeftijd: 58
Geslacht: 
Sterrenbeeld: 
Studieomgeving (BA): EUR
Studieomgeving (MA): EUR
Berichten: 12147
|
| Geplaatst: zo 27 mei 2007 18:29 Onderwerp: |
|
|
Overigens is ook de geheimhoudingsplicht niet onbeperkt. Zie voor een voorbeeld hier.
Ik kan me inderdaad wel aansluiten bij het idee dat de groep verschoningsgerechtigden beperkt moet blijven. Je ziet de discussie ook bij de belastingadviseurs.
_________________
Nait soez'n, moar doun! |
|
|
|
|
|
flow
Leeftijd: 53
Geslacht:
Sterrenbeeld:
Studieomgeving (BA): EUR
Studieomgeving (MA): EUR
Berichten: 142
|
| Geplaatst: zo 27 mei 2007 18:40 Onderwerp: |
|
|
Dank, art. 1:240 BW kende ik nog niet!
Ik denk trouwens eveneens dat de groep verschoningsgerechtigden beperkt moet blijven, ik pleit dan ook enkel voor een uitdrukkelijke uitbreiding wat betreft journalisten! En uiteraard wél in een geclausuleerde vorm, dus niet absoluut. Het lijkt me evident dat er situaties zijn waarin een verschoningsrecht van journalisten moet wijken voor een nog groter belang (dan bronbescherming en daarmee het belang van de vrije nieuwsgaring en in het verlengde daarvan de vrijheid van meningsuiting). Dit is ook de status quo van het recht in de huidige situatie - ware het niet dat er kennelijk toch getoornd wordt aan het recht, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de ontkenning van het wettelijke karakter van het recht in de aanwijzing...
_________________
pro proferentem |
|
|
|
|
|
bona fides
Geslacht:
Studieomgeving (BA): UL
Studieomgeving (MA): UL
Berichten: 22893
|
| Geplaatst: zo 27 mei 2007 19:15 Onderwerp: |
|
|
Ik heb intussen je stuk gelezen. Met de argumenten die je noemt ben ik het wel eens. Alleen heb ik tegen zo'n register en (dus) een meer absoluut verschoningsrecht voor personen in dat register zoals gezegd wel wat bezwaren.
Het idee van het advocatenregister en het verschoningsrecht voor ingeschrevenen is, denk ik, dat je aan zware eisen moet voldoen om ingeschreven te worden, en daarmee samenhangend, dat je als advocaat veel te verliezen hebt als blijkt dat je misbruik maakt van je verschoningsrecht.
Of je van journalisten ook zo'n besloten groep moet maken vraag ik me af. Ik denk dat in beginsel een ieder het recht moet hebben om journalistiek werk te verrichten, ook wanneer je in het verleden fouten hebt begaan. Voor zover het journalistieke verschoningsrecht uit art 10 EVRM volgt kan dat m.i. ook niet anders: iedereen kan op dat artikel in gelijke mate een beroep doen. Ik kan me zelfs indenken dat een grotere bescherming specifiek voor geregistreerde journalisten een schending zou opleveren van art 10 jo. 14 EVRM. Het verschoningsrecht van advocaten is in beginsel ook een inbreuk, maar noodzakelijk in een democratische samenleving; ook met het oog op bijv. art 6 EVRM.
Dus dat is 1 probleem: personen die journalistiek werk verricht maar om een of andere reden niet geregistreerd zijn lopen bescherming mis. Het tweede probleem is dat geregistreerde journalisten zich met zo'n regeling wellicht te gemakkelijk op hun verschoningsrecht kunnen beroepen. Voor een journalist, die altijd nog over auto's kan schrijven, lijkt de drempel om op onoorbare wijze met criminelen in zee te gaan mij toch wat lager dan voor een advocaat.
Aan de andere kant erken ik zonder meer dat journalistieke bescherming direct op basis van art 10 EVRM het gevaar heeft niet bijzonder effectief te zijn. Daarom is het goed dat de Aanwijzing er is. Of het probleem daarmee afdoende is opgelost is natuurlijk de vraag.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet. |
|
|
|
|
|
tikSimone
Leeftijd: 58
Geslacht:
Sterrenbeeld:
Studieomgeving (BA): EUR
Studieomgeving (MA): EUR
Berichten: 12147
|
| Geplaatst: zo 27 mei 2007 20:49 Onderwerp: |
|
|
Overigens is het verschoningsrecht nooit een absoluut recht. Zie bijvoorbeeld NJ 2006/622. Dit ter verzachting.
Ik denk dat mede daarom 10 EVRM wel voldoet om de kwestie te regelen.
_________________
Nait soez'n, moar doun! |
|
|
|
|
|
bona fides
Geslacht:
Studieomgeving (BA): UL
Studieomgeving (MA): UL
Berichten: 22893
|
| Geplaatst: zo 27 mei 2007 20:55 Onderwerp: |
|
|
| tikSimone schreef: | | Overigens is het verschoningsrecht nooit een absoluut recht. Dit ter verzachting. |
Klopt, daarom schreef ik 'meer absoluut', al is dat natuurlijk krom. Een advocaat wordt in beginsel 'automatisch' beschermd. Justitie zal hem bijvoorbeeld (als ik me niet vergis) pas mogen afluisteren wanneer er concrete aanwijzingen zijn dat het verschoningsrecht hem in de concrete situatie niet toekomt.
Maar ik zou me eigenlijk eerst een moeten verdiepen in de precieze verschillen tussen het verschoningsrecht van een advocaat en dat van de journalist volgens het EVRM en de Aanwijzing.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet. |
|
|
|
|
|
flow
Leeftijd: 53
Geslacht:
Sterrenbeeld:
Studieomgeving (BA): EUR
Studieomgeving (MA): EUR
Berichten: 142
|
| Geplaatst: zo 27 mei 2007 23:34 Onderwerp: |
|
|
Bij nader inzien ben ik ook tegen het register, dank voor de overtuigende argumenten  
Maar toch, mij dunkt een duidelijkere erkenning van dit recht nodig. Rechtspraak gebaseerd op het EVRM of - nog indirecter: het EHRM - lijkt me te indirect, in elk geval als blijkt dat dit recht wel eens, en wellicht wel steeds vaker, niet zijn beloop neemt. Als ik de teksten lees van journalisten waarin ze schrijven dat ze zich op hun verschoningsrecht beriepen, blijf ik me vragen: welk verschoningsrecht? Een aanwijzing had het voor mij ook gedaan, maar niet een aanwijzing die begint met de twijfelachtige (en daarmee de suggestie van partijdigheid wekkende) vaststelling dat er geen wettelijk verschoningsrecht zou zijn.
Gelden m.b.t. het afluisteren van advocaten, of überhaupt verschoningsgerechtigden, andere regels dan voor anderen?
_________________
pro proferentem
Laatst aangepast door flow op ma 28 mei 2007 1:24, in totaal 1 keer bewerkt |
|
|
|
|
|
tikSimone
Leeftijd: 58
Geslacht:
Sterrenbeeld:
Studieomgeving (BA): EUR
Studieomgeving (MA): EUR
Berichten: 12147
|
| Geplaatst: zo 27 mei 2007 23:47 Onderwerp: |
|
|
Nee, maar in het geval van de advocaat kan het wel plezierige gevolgen hebben voor zijn cliënt als dat bekend wordt. En ongetwijfeld ook wel niet zulke plezierige.
_________________
Nait soez'n, moar doun! |
|
|
|
|
|
bona fides
Geslacht:
Studieomgeving (BA): UL
Studieomgeving (MA): UL
Berichten: 22893
|
| Geplaatst: ma 28 mei 2007 0:43 Onderwerp: |
|
|
Advocaten worden in beginsel niet afgeluisterd. Ik weet dat het soms wel gebeurt. Voorbeeld:
| Quote: | Het hof baseert het niet-ontvankelijk verklaren van het OM mede op getuigenissen van politiemedewerkers. Hun wordt verweten dat zij niet voldoende kennis hebben van of zich niet (voldoende) bewust zijn geweest van de strikte wet- en regelgeving met betrekking tot afgeluisterde gesprekken met advocaten.
[...]
Het gerechtshof vindt dat het gesprek valt onder het verschoningsrecht van een advocaat en dat de opname ervan ten onrechte niet is vernietigd. |
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet. |
|
|
|
|
|
flow
Leeftijd: 53
Geslacht:
Sterrenbeeld:
Studieomgeving (BA): EUR
Studieomgeving (MA): EUR
Berichten: 142
|
| Geplaatst: do 22 nov 2007 19:47 Onderwerp: |
|
|
Mijns inziens goed nieuws: Minister Ballin wil wet voor verschoningsrecht en wel naar aanleiding van de uitspraak VOSKUIL v. THE NETHERLANDS Application no. 64752/01.
_________________
pro proferentem |
|
|
|
|
|
bona fides
Geslacht:
Studieomgeving (BA): UL
Studieomgeving (MA): UL
Berichten: 22893
|
| Geplaatst: do 22 nov 2007 23:46 Onderwerp: |
|
|
Link naar Voskuil v. The Netherlands.
| nrc schreef: | | ,,Ik zie in dat arrest aanleiding om een wetsvoorstel voor te bereiden'', aldus de minister. Hij tekende daarbij aan dat voor een goede verschoningsregeling moet worden vastgesteld wie zich journalist mag noemen. ,,Je kunt niet de situatie creëren waarin iedereen die in een clubblad schrijft, gevrijwaard is van de bestaande wetgeving.'' |
Een aan de persoon van journalist verbonden verschoningsrecht lijkt mij in deze tijd geen goed idee (zie de reacties hierboven).
De kern van de uitspraak lijkt rov. 71 te zijn:
| EHRM schreef: | 71. Whatever the consequences might have been for the source, the Court is struck by the lengths to which the Netherlands authorities were prepared to go to learn his or her identity. Such far-reaching measures cannot but discourage persons who have true and accurate information relating to wrongdoing of the kind here at issue from coming forward and sharing their knowledge with the press in future cases.
72. The Court finds that the facts to be considered tip the balance of competing interests in favour of the interest of democratic society in securing a free press. On the facts of the present case, the Court does not find that the Government's interest in knowing the identity of the applicant's source was sufficient to override the applicant's interest in concealing it (compare Goodwin, cited above, p. 502, § 45). |
Je kunt dit uitleggen als: een (beroeps)journalist moet een verschonigsrecht hebben, opdat klokkenluiders de mogelijkheid hebben om hun bevindingen openbaar te maken.
Je kunt het ook breder uitleggen: een ieder die een klokkenluider helpt om zijn bevindingen openbaar te maken komt een verschoningsrecht toe. Bijv. een internetprovider, of een blogger.
Ik voel meer voor de brede uitleg. Uitgangspunt is het belang van de maatschappij dat bepaalde dingen aan het daglicht kunnen komen. Of daar nu de erkende pers voor wordt gekozen of een ander medium lijkt mij niet een keuze die de wetgever (of rechter) moet maken.
Overigens vraag ik me af of de aanwijzing niet voldoet. Zij is uit 2002, dus speelde geen rol in de zaak Voskuil.
Aan de andere kant zijn er (ondanks de aanwijzing) onlangs ook wat journalisten gegijzeld geweest en ben ik wel benieuwd hoe de uitspraak van vandaag zich verhoudt tot die gevallen.
_________________
Hanc marginis exiguitas non caperet. |
|
|
|
|
|
|
|
