|
Afdrukken Rechtenforum.nl -> Staatsrecht |
Geplaatst: ma 12 nov 2012 22:24—
|
Hallo!
Ik heb een vraag over grondrechten in combinatie met constitutionele toetsing en horizontale werking. In o.a. de VS en Duitsland mag de rechter wetten in formele zin aan de grondwet toetsen. Geldt dit alleen in de verticale relatie of geldt dit ook horizontaal? Indien dit ook horizontaal geldt, wat doet een rechter dan in zo'n geval? Wordt een wet onverbindend verklaard? In Nederland mag een rechter wetten in formele zin niet aan de grondwet toetsen. Is het zo dat - als er wel sprake is van horzintale werking - dat dat dan altijd via art. 6:162 BW gemotiveerd moet worden? Hoe zit het eigenlijk met lagere wetgeving. Die kan dus wel aan de grondwet getoets worden. - geldt dat zowel in horizontale als in verticale relaties? - stel dat een wet dan wel in strijd is met de grondwet, hoe redeneert de rechter dan? Ook via art. 6:162 BW ? Alvast bedankt! |
Geplaatst: ma 12 nov 2012 23:44—
|
De rechter mag wetten in formele zin niet toetsen aan de grondwet (zie het Harmonisatiewet-arrest). De gedachte hierbij zou zijn, waar ik het overigens roerend mee oneens ben, is dat de wetgever reeds bij het opstellen van wetten in formele zin een juiste belangenafweging heeft gemaakt. Als je kijkt naar de regeringen van de afgelopen 12 jaar kun je daar je twijfels bij hebben, maar dat is een andere discussie.
Dat toetsingsverbod geldt niet voor verdragen en internationaal recht (waaronder EU-recht), voor zover die via 93/94 Gw hun toepassing in de Nederlandse rechtsorde vinden. Grondrechten werken in principe verticaal, d.w.z. vanuit de overheid naar de burger. Echter, de overheid heeft ook positive obligations om het realiseren van grondrechten tussen burgers onderling waar te maken. Enter het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Buiten enigerlei overeenkomst is onrechtmatige daad het enige aangrijppunt voor een vordering tussen burgers onderling. Maar je spreekt m.i. bij horizontale werking nog altijd de overheid aan met vordering tot handhaven en niet een andere burger. Normaal gesproken heb je daarbij niets te maken met het BW en zit je in de sfeer van de Awb en eventueel een lex specialis. |
Geplaatst: di 13 nov 2012 3:21—
(Niet zo belangrijk, maar in het algemeen zijn er ook nog onverschuldigde betaling en ongerechtvaardigde verrijking.)
De bestuursrechter is eigenlijk alleen bij besluiten bevoegd, dus de burger die de Staat ergens toe wil dwingen zal al snel juist wel te maken hebben met het BW en onrechtmatige daad.
Het Amerikaanse Supreme Court kan in ieder geval wetten in de strijd met de Amerikaanse grondwet verklaren, wat volgens mij neerkomt op een onverbindendverklaring. Ik geloof dat het Duitse BverfG de regering bij strijd met de Duitse grondwet meestal een termijn stelt om de wet te repareren (en tot die tijd de wet laat gelden), maar misschien kan de wet ook zonder meer vernietigd worden. Het zal ongetwijfeld erg afhangen van de precieze situatie, en er zijn vast hele boeken over volgeschreven, dus een compleet antwoord kun je hier denk ik niet verwachten.
Ja, een burger zal zijn vordering op art. 6:162 BW moeten baseren. Dit kan dan nog op verschillende manieren: bijvoorbeeld inbreuk op een wettelijke plicht, waarbij je aanvoert dat een bepaald grondwetsartikel horizontaal werkt en door de gedaagde geschonden is. Zelf zou ik het eerder zoeken in de maatschappelijke betamelijkheid die burgers tegenover elkaar in acht te hebben nemen, waarbij de horizontale werking van grondrechten tot uiting komt in die betamelijkheid. Ook hier is natuurlijk heel veel over geschreven. Maar dit staat op zich los van het toetsingsverbod. Meestal zal er bij een geschil tussen burgers niet worden gesteggeld over de geldigheid van een wet. (Daar zijn natuurlijk wel uitzonderingen op te vinden.) Mocht de geldigheid van een wet wél in het geding zijn wegens strijd met grondrechten, dan weet ik eigenlijk niet of je wel kunt spreken van horizontale werking. Het is dan immers de overheid die de wet heeft uitgevaardigd, en de burger die daarover klaagt omdat hij van mening is dat die wet, dus de overheid, inbreuk maakt op zijn grondrechten. Wat de boel verder compliceert is dat de gedaagde burger er normaliter ook niets aan kan doen dat die wet bestaat, dus wat doet die gedaagde burger nu eigenlijk fout. Als je naar Europees recht kijkt kom je dit soort situaties wel tegen: werknemer tegenover werkgever, of consument tegenover winkelier, terwijl een Europese richtlijn niet helemaal juist in nationale regelgeving is omgezet. Het HvJ EU heeft beslist dat de nationale rechter dan moet proberen, ook in horizontale situaties, de nationale wetgeving richtlijnconform uit te leggen. Maar als dat niet mogelijk is, dan zal toch de wet moeten worden toegepast. De burger die hierdoor schade lijdt kan zijn eventuele schade op de Staat verhalen (mits aan allerlei voorwaarden is voldaan, natuurlijk).
Dat klopt.
De geldigheid van lagere wetgeving zal denk ik niet zo snel aan de orde zijn in een geschil tussen burgers. Maar zie wat ik hierboven schrijf.
Het zal afhangen van de precieze situatie. |
|
Rechtenforum.nl -> Staatsrecht
Tijden zijn in GMT + 2 uur |
|
|
© 2003 - 2005 Rechtenforum.nl